Tot 't nut van 't algemeen: de cultuurhistorische canon

Tot 't nut van 't algemeen is een debatreeks over de canon, georganiseerd door deBuren in samenwerking met Bozar. De canon werd door de Nederlandse Onderwijsraad omschreven als een richtsnoer voor de elementen van cultuur en geschiedenis dat een land wil meegeven aan nieuwe generaties en nieuwe inwoners. Die vensters op de wereld zijn niet gesloten en statisch maar openen net het debat. En dat is precies wat deze reeks beoogt.

Een open discussie, niet over lijstjes maar over de bruikbaarheid van canons in diverse domeinen. Het debat leeft ook in Vlaanderen, zo bewees onlangs een enquête over de literaire canon in het weekblad Knack. Door stemmen uit Vlaanderen en Nederland samen te brengen, beoogt Tot 't nut van 't algemeen een bredere kijk.

Verspreid over vier maanden houden begenadigde sprekers een prikkelend statement, telkens gevolgd door een 'Lagerhuisdebat' met meningen, bezwaren en aanvullingen van academici, schrijvers, critici en beleidsmensen uit Vlaanderen en Nederland. Ook het publiek krijgt de kans zich in de discussie te mengen. VRT-hoofdredacteur Siegfried Bracke geeft en neemt het woord tijdens de verschillende debatten.

De tweede aflevering van de reeks staat n het teken van de cultuurhistorische canon. Keynote spreker is Herman Pleij, prof. em. historische Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam.

In zijn afscheidscollege stelde Herman Pleij dat de literatuur uit het verleden de cultivering bevordert van zelfbeelden die nog steeds bestaan. "Nederlanders zien zichzelf graag als ijverig, spaarzaam, gematigd, tolerant, schrobzuchtig en vooral als handig en zelfstandig.

Dat deugdenpakket is aangemaakt in de laatmiddeleeuwse literatuur, gedomineerd door burgerbelangen. Wij zijn de kinderen van Reynaert de Vos, Elckerlijc en Uilenspiegel. En als mensen geloven dat een Nederlander zulke eigenschappen belichaamt, dan heeft dat ook een sterk effect op de bevordering daarvan in opvoeding en onderwijs."

Herman Pleij (1943) was voorzitter van de commissie die de lijst samenstelde voor het televisieprogramma De grootste Nederlander. In 1993 werd hij door de Belgische regering onderscheiden met de Francqui-leerstoel voor buitenlanders en in 2000 ontving hij een eredoctoraat van de Katholieke Universiteit Brussel. Zijn bekendste werk Dromen van Cocagne. Middeleeuwse fantasieën over het volmaakte leven (1997) werd vele keren herdrukt en vertaald in het Duits en het Engels. In 2007 publiceerde hij Het gevleugelde woord, het derde deel van een nieuwe Nederlandse literatuurgeschiedenis.

In samenwerking met Bozar Literature