Wat is depressie, verdriet en pijn?

Ben Schomakers en Johan De Groef over verdriet en verlangen

Ja, verdriet doet pijn, stelt Ben Schomakers, maar het is betekenisvol. Het is een teken van verlangen, het kan ons iets leren. Tegen Freud in beweert hij dat zich kunnen verzetten tegen verdriet geen teken is van een sterk ik. ‘Een ik dat zich schrap zet en verlies trotseert, heeft zich ook schrap gezet tegen de liefde waardoor het zich niet heeft willen laten definiëren. Het wilde blijven wat het was.' Waar het wel om gaat is dat we met het verlies van een geliefde ook de toegang tot een bepaalde zijnsvorm verliezen. Een vorm van zijn, een toegang tot de werkelijkheid die we enkel met de ander konden delen, zoals een gedeelde taal die niet meer te spreken valt als de ander er niet meer is. De taal, de zijnsvorm zijn één bepaald gedeeld perspectief. ‘We kiezen een perspectief omdat het een van de mooie en raadselachtige dingen van liefde is dat we met het oog op de geliefde een van de vele levens die in ons klaarliggen tot een werkelijk en zichtbaar leven wekken.'

Johan De Groef baseert zich op dertig jaar klinische ervaring waaruit hij leerde dat het leven zelden een hemel op aarde is, maar gelukkig meestal ook geen hel en dat er veel te leren valt, vooral dan, uit de negatieve ervaringen. Verdriet, stelt hij, confronteert ons met de thematiek van loslaten en verbinden - of het nu om personen, ideeën, omgevingen, of gedachte zekerheden gaat. Maar hoe verbind je, hoe stem je af, hoe maak je contact, als er geen betekenis meer lijkt te zijn? Meer dan ooit zijn we aangewezen op de opheffende krachten van het verlangen: waar verlies kleeft aan het verleden, is het verlangen toekomstgericht. Echt houden van impliceert kunnen loslaten; van het leven houden impliceert zich instellen op het ultieme loslaten, de dood.