Deze website wordt niet langer ondersteund in Internet Explorer. Update hier je browser voor een betere ervaring.
Mensen reageren vaak ellendig op ellendige dingen. Vandaar het fenomeen: 'ongeval door kijkfile'. In deze serie columns gaat Antwerps Nachtburgemeester Vitalski op zoek naar erge dingen en de vreselijke manier waarop daarmee wordt omgesprongen. Een columnreeks getiteld 'Ongeval door kijkfile' kan niet voorbijgaan aan het recente, opmerkelijke voorstel van de Belgische mobiliteitsvereniging Touring Wegenhulp om sommige autowrakken van de baan weg te slepen met het geknelde slachtoffer nog in het vehikel, alleen maar om filevorming tegen te gaan. Van wie kwam dit bijna literair aandoende voorstel precies, en waarom waren de reacties zo hevig? Hoe zou de wereld eruitzien als die werd gedicteerd door mensen tijdens hun fileleed?
In de essaybundel Mijn Nederland van Geert van Istendael kan je kennismaken met de bizarre Fin genaamd Felix Kersten, tijdens de Tweede Wereldoorlog de persoonlijke masseur van SS-leider Heinrich Himmler. Naar eigen zeggen, zou deze heer Kersten in maart 1941 een geheim document onder ogen hebben gekregen betreffende een van de meest ongerijmde evacuatieplannen aller tijden: de nazi's zouden alle Polen, zonder uitzondering, naar Siberië verbannen, en vervolgens integraal Nederland én België naar het vrijgekomen gebied overbrengen, te voet langs Lublin. Heden wordt aan deze getuigenis getwijfeld, maar meteen na de oorlog werd Kersten, die beweerde dit plan in zijn eentje, in allerijl, te hebben verijdeld, de eretitel 'Redder Van Het Volk' gegund.
Van een andere, maar wel net zo opzienbarende orde was het evacuatieplan dat onlangs door Touring werd voorgesteld. Weliswaar binnen de context van een uitgebreide resem suggesties, veertig bladzijden alles samen, werd voorzichtig de vraag geopperd of het niet haalbaar zou zijn om bij sommige verkeersongevallen het autowrak reeds weg te slepen nog met het slachtoffer, indien dit gekneld zou zitten, achter het stuur. Let wel: enkel wanneer deze ongelukkige schlemiel ofwel slechts lichtgewond zou zijn ofwel reeds morsdood. Plus: vehikel en inzittende zouden niet naar het ziekenhuis of het autokerkhof moeten, doch enkel naar de dichtstbijzijnde pechstrook. Zolang onze nationale filevormingen maar zouden kunnen worden doorbroken.
Het gewraakte artikel bereikte ons bij monde van de niet onbesproken woordvoerder van Touring, oud-provincieraadslid Danny Smagghe. Deze wat argeloos aandoende liberaal maakte reeds ophef in de warme zomer van 2003, toen een stel jongeren van, zoals dat heet, allochtone origine her en der een openbaar zwembad onveilig maakte, zo erg dat Smagghe tot de conclusie kwam dat àlle allochtonen tot alle provinciale domeinen toegang moest worden ontzegd. 'Ik vind het jammer voor de vreemdelingen die zich wél correct gedragen, en dat is de meerderheid, maar blijkbaar is het onmogelijk om het kaf van het koren te scheiden.' Die wel krasse uitspraak leverde Smagghe in de rechtbank een boete op van welgeteld één euro wegens discriminatie.
Het jaar daarop verbrandde hij zijn vingers opnieuw, ditmaal als tegenstander van het adoptierecht voor homo's. 'Een lul als Danny Smegma, zelf een homo,' aldus niemand minder dan Tom Lanoye, 'spijker hem vast in een latexpakje aan het grootst mogelijke kruis.' Smagghe diende een klacht in wegens laster – een manoeuvre waarmee je het monster in Lanoye extra oppookt. In een al te breedvoerige open brief, waarin ook Claus en Reinaert De Vos en Tijl Uilenspiegel er worden bijgehaald, wijst Lanoye ons erop hoezeer, wat schelden betreft, de literaire voor de politieke traditie onderdoet. Eén mooi voorbeeld: toen de rode voorzitter Steve Stevaert de jonge Caroline Gennez tot ondervoorzitter kroonde, werd dit in Knack vergeleken met Caligula die zijn paard tot consul benoemde.
En nu stuitte dus ook weer dit voorstel van Touring Wegenhulp op niets dan verontwaardiging. Ook mij deed de wel utilitaire grondslag ervan een beetje denken aan de pijnlijkste passage uit de documentaire Ik, Ali van de heden weer actuele Gunter Wallraff. Om te testen hoever de rücksictlose slavendrijver genaamd Vogel zou willen gaan om zijn Turkse arbeidskrachten uit te buiten, komt Wallraff hem vragen om arbeiders voor in een kernenergiecentrale. Zogezegd is hij op zoek naar mensen die daar een turbine zouden willen dichtdraaien – wel met het risico dat zij er ter plekke zouden doodvallen, en dan in de fabriekshall zouden blijven liggen. 'Nou dan,' aldus die frisse heer Vogel meteen, 'we zouden een lang touw rond hun middel kunnen binden...'
En toch. Zoals het pamflet A Modest Proposal van de achttiende-eeuwse satiricus Jonathan Swift, die Engeland het idee aanreikte om de verarmde Ieren hun eigen kinderen te laten opeten, alleen maar zo shockerend kon zijn omdat hiermee het ware cynisme van zijn tijd werd blootgelegd, op dezelfde manier is dit nieuwe, bescheiden voorstel van Touring Wegenhulp toch maar weinig anders dan een uitvergroting van de heuse natuur van de Belgische automobilist. Opruimen wat ons in de weg ligt! Verkeersslachtoffers maar ook traditionele politieke partijen, vergrijsde bevolkingsgroepen, Franstalige Brusselaars, langdurig werklozen en zelfs het monument geheten het Hellend Vlak Van Ronquières. Alles wat ons niks opbrengt, moet weg!
