Een moordende zomer

Eric Carr, de niet onverdienstelijke drummer van Kiss, stierf in 1991 in de schaduw, hij vertrok namelijk op dezelfde dag als de veel bekendere Freddy Mercury. De meest funest getimede zelfmoord aller tijden stond tot voor kort op naam van de om aandacht schreeuwende punkrockzanger Darby Crash: één dag na zijn jaren op voorhand luid aangekondigde overdosis, op 8 december 1987, werd John Lennon vermoord en hadden de kranten geen plaats meer vrij. De voorbije zomer was evenwel zo agonisch als het regime van Kadhafi, wiens jongste telg alleen al niet één maar drie keer op rij dood werd verklaard. Geen wonder dat in uitgerekend dit bloedige seizoen het tragische record van Darby Crash werd verbroken, en wel door het overlijden van Amy Winehouse... één dag na Breivik.

Die samenloop van tragediën was effectief onvergetelijk. In de meeste, niet van kitsch verstoken rock&roll-biografieën wordt aan supersterren sjamanisme toegekend; Jim Morrison stierf om alle zonden der hippies met zich mee te dragen, Ian Curtis leverde in het hiernamaals alle stempelkaarten van Manchester in. Melodramatisch, maar toch: zo vervreemd onbewogen velen nota hebben genomen van de catastrofe in Oslo, zo paradoxaal opgelucht hebben evenzovelen meteen de dag daarop hun tranen de vrije loop gegund bij het herbeluisteren van het ingetogen 'Back To Black'. Haar dood bleef niet onopgemerkt, maar de nawerking ervan was relatief sereen; geen altaar in de Fnac, geen vliegensvlug heruitgebrachte live-DVD's. Daar was niemand klaar voor – we waren nog bezig de doden te tellen.

Dat was juli en de zenuwen hingen in de lucht, zeker ook in Engeland. Als er in een Belgisch café een belletje rinkelt, wil dat zeggen dat er een rondje wordt gegeven; rinkelt er een belletje in een Engelse pub, dan betekent dat, eender hoe vroeg 's avonds, dat de boel dichtgaat. Geen wonder dat in Tottenham de stoppen doorsloegen. Op CNN zagen we een bende huisvaders uitrukken, ronduit tribaal, de baseballbat hoog geheven: 'Hier wonen onze vrouwen en kinderen!!! En die gaan wij nu zélf verdedigen!!!' Verdorie, zo dachten hun vrouwen, onze jongens gaan binnenkort nog heimwee hebben naar deze zomer... 2124 gearresteerden, onder wie ook een jongen van elf die achttien maanden kreeg – voor het stelen van een vuilnisemmer.

De straatrellen trokken het Kanaal over; naar Antwerpen, naar Sint-Jans-Molenbeek. Feitelijk heeft er zich deze zomer maar één rustige dag voorgedaan: de tamelijk zonnige maandag 13 augustus. Helaas: toen maakte het Belgische televisiejournaal melding van Marc Dutroux, niet terloops maar als hét hoogtepunt van die uitzending. De wereldberoemde kindermoordenaar betoonde nog steeds geen wroeging. Het leeuwendeel van de dag hield hij zich onledig met zijn Playstation. En: hij had een economisch manifest geschreven. Morrissey overdreef toen hij het drama van Breivik, vergeleken bij de dierenslachtingen van McDonald's, een bagatel noemde, maar zijn verweer raakte een punt: verschijnselen als Breivik bereiken hun doel – doordat de media ze ronduit knuffelen.

In Nederland wordt een berg gebouwd van twee kilometers hoog, China is begonnen stukken Ijsland te kopen en in België wordt uitgerekend hoeveel euro's het kost om een land te splitsen. Misschien hebben wij wel degelijk schuld aan het slechte weer. Eerst de zondvloed in Pukkelpop, vervolgens de weerzinwekkende reflex om die ramp te politiseren. Het rechtse webmagazine Visionair België wees zijn lezers erop: de organisator van dit festival is een socialist. Eerder deze zomer hadden, gelijkwijze, sommige linkse politici de nachtmerrie in Oslo aan rechtse partijen willen aansmeren. Zo blijkt de verhouding tussen noodlot en politiek: de kar voor het paard, zoals wanneer Bart De Wever concludeert: voor groene partijen is Fukushima goed nieuws.
 
Traditiegetrouw gedenken we op het einde van de vakantie niet één enkele, maar wel twee auteurs die heengingen op een 31e augustus: Charles Baudelaire en, anderhalve eeuw daarna, in diens schaduw, JMH Berckmans*. En dan is het weer: 'Terug naar school!' Bij ons minder erg dan in Nicaragua, al is het in de meeste Europese landen toch ook al zover gekomen dat de ouders van hardnekkige spijbelaars geen kinderbijslag meer krijgen. Plus: de directies van sommige Belgische scholen werden deze zomer uitgebreid geïnstrueerd over wat te doen in het geval van wat nogal modieus wordt genoemd een 'school shooting'. Zo op zijn Engels bijna de titel van een nieuwe reality-reeks.

* Voor een hommage aan JMH Berckmans, zie: Hommage Kamiel Vanhole en Jean-Marie Berckmans