Het Literaire Pleidooi herstelt Annie M.G. Schmidt in ere

Donderdagavond 3 februari organiseerden het Letterenhuis in Antwerpen, het Vlaams-Nederlands Huis deBuren en het Letterkundig Museum in Den Haag voor het eerst de literaire rechtbank Het Literaire Pleidooi. In de beklaagdenbank zit het Letterkundig Museum. Aanleiding voor de aanklacht is de permanente tentoonstelling Het Pantheon waarin het Letterkundig Museum aan de hand van honderd overleden schrijvers de hoogtepunten van de literatuurgeschiedenis van de Lage Landen voorstelt.

Maar is de selectie wel representatief als Annie M.G. Schmidt en Patricia de Martelaere ontbreken? Onder het toeziend oog van edelachtbare Philip Freriks nam in het eerste Literaire Pleidooi openbaar aanklager Joke Linders het samen met getuige à charge Gerda Dendooven op voor Annie M.G Schmidt. Elisabeth Leijnse en Marja Pruis verdedigden Patricia de Martelaere. De passie en het vuur in de pleidooien tekenden de avond.

Joke Linders haalde herinneringen op aan de vele verzen en personages uit het oeuvre van Annie M.G. Schmidt en appelleerde zo aan het nostalgische gemoed van het publiek. “Het was Annie Schmidt die onze taal verrijkte met een reeks van gebeeldhouwde zinnen als ‘Ik zou je het liefste in een doosje willen doen en bewaren, heel goed bewaren’; ‘Vluchten kan niet meer. Ik zou niet weten hoe’; ‘Morgen kan ze zwanger zijn’; ‘Kom Kees, ’t is maar tijdelijk’ of dat meesterlijke ‘Zeur niet!’ En lang voor iemand op het idee van een europarlement kwam, gaf zij ons een opa zoals er in heel Europa niet een te vinden is: ‘m’n ouwe opa, niemand zo aardig als hij.’ Eenvoud, een natuurlijk ritme, zeggen wat je te zeggen hebt, niet moeilijk doen, een simpele doch dwingende logica en een scheutje ondeugd, ziedaar de geheimen van haar schrijverschap.”

Gerda Dendooven trad op als getuige à charge die de zaal met haar vuur voor zich en Annie M.G. Schmidt won. “Maar ik zeg u:  alleen de hele groten zijn bekwaam om -zonder op hen neer te kijken- voor kinderen te schrijven. Zonder belerend of  betuttelend te zijn. Daarom zijn volwassenenschrijvers zo schatplichtig aan alle schrijvers die ooit een kind tot lezen hebben aangezet.”

Marja Pruis las overtuigend prachtige stukken voor uit het oeuvre van Patricia de Martelaere en liet de werken van De Martelaere spreken om de jury te beïnvloeden. Elisabeth Leijnse pleitte niet zozeer voor opname van De Martelaere in Het Pantheon – ze zou dat zelf niet eens gewild hebben – als wel voor de heruitgave van haar oeuvre zodat haar boeken opnieuw in de boekhandel te vinden zijn. “Mijn pleidooi luidt daarom kort en krachtig: de Verzamelde Werken van Patricia de Martelaere moeten zo snel mogelijk in hoge stapels bij de boekhandel liggen, in Nederland en België.”

De jury (het publiek) in het Letterenhuis besliste na afloop – met amper vier stemmen verschil – dat Annie M.G. Schmidt een plaatsje had verdiend in Het Pantheon. Het Letterkundig Museum in Den Haag heeft daarom een kleine gelegenheidstentoonstelling ingericht om haar in ere te herstellen. Het museum toont, naast een briefje, foto’s en knipsels, ook een vroeg gedichtje van de schrijfster. Verder zijn er diverse voorwerpen en merchandising te zien van de geestelijke moeder van onder meer Jip en Janneke, het schaap Veronica en Dikkertje Dap. De Zilveren Griffel die ze in 1972 ontving voor Pluk van de Petteflet completeert dit eerbetoon, die van vanaf heden te bezoeken is.


Op 3 maart om 20 uur klagen Arjan Peters en Fabian Stolk het Letterkundig Museum aan voor eerherstel van Willem Brakman. Kris Humbeeck en Matthijs de Ridder nemen het dan op voor Filip de Pillecyn.

Alle pleidooien zijn hier terug te vinden.


Praktisch
•    De ontmoetingen vinden plaats in het Letterenhuis, Minnebroedersstraat 22, 2000 Antwerpen
•    De toegang is gratis
•    Reserveren via info@deburen.eu of +32 (0)2 212 19 30
•    Vanaf 20 tot 22.30 uur – deuren open om 19.30 uur – na Het Literaire Pleidooi krijgt het publiek een drankje aangeboden

Programma
3 maart om 20u: Willem Brakman en Filip de Pillecyn
•    Arjan Peters (De Volkskrant) en Fabian Stolk (Universiteit Utrecht) nemen het op voor Brakman
•    Kris Humbeeck (Universiteit Antwerpen) en getuige Matthijs de Ridder (literatuurwetenschapper en publicist) pleiten voor De Pillecyn
7 april om 20u: J.A. Dèr Mouw en Herman de Coninck
•    Hans van den Bergh (publicist) en Anton Korteweg (voormalig directeur Letterkundig Museum) nemen het op voor J.A. Dèr Mouw
•    Piet Piryns (Knack) en Delphine Lecompte (dichteres) pleiten voor Herman de Coninck

Wedstrijd
Is Het Pantheon met toevoeging van de zes auteurs uit Het Literaire Pleidooi volledig of niet? Ook het publiek krijgt zijn zegje. Wie in maximaal 200 woorden een literair pleidooi schrijft voor een schrijver die zou moeten worden opgenomen in Het Pantheon, maakt kans op een retourticket Vlaanderen-Den Haag voor twee personen, toegangstickets voor het Letterkundig Museum in Den Haag en voor het Letterenhuis in Antwerpen, én een mooi boekenpakket. Alle informatie vindt u hier.

Over Annie M.G. Schmidt
Anna Maria Geertruida Schmidt (1911-1995) debuteerde in 1938 maar pas na de oorlog begon haar carrière echt. In 1950 verschenen drie bundels: En wat dan nog?, Het fluitketeltje en Brood en Mangelpers. Daarna begon ze met het schrijven van de verhaaltjes over Jip en Janneke, waarvoor Fiep Westendorp de tekeningen maakte. Later verschenen bekende kinderboeken als Abeltje, Wiplala, Minoes, Pluk van de Petteflet, Otje. Voor volwassenen schreef ze columns, cabaretliedjes en teksten voor radio- en televisieseries, zoals Ja zuster, nee zuster. In 1965 ontving zij als eerste de Staatsprijs voor kinder- en jeugdliteratuur (nu de Theo Thijssenprijs), voor haar hele oeuvre kreeg ze in 1987 de Constantijn Huygensprijs en in 1988 kreeg ze uit handen van Astrid Lindgren de hoogste internationale prijs die er voor kinderboeken bestaat: de Hans Christian Andersenprijs.

Patricia de Martelaere (1957-2009) was schrijfster, filosofe en als hoogleraar filosofie verbonden aan de KUB en de KULeuven. Ze is bekroond met de Belgische Staatsprijs voor Literatuur. Zij publiceerde romans (onder andere De schilder en zijn model, 1989), poëzie (Niets dat zegt, 2002) en essays (Een verlangen naar ontroostbaarheid, bekroond met de J. Greshoffprijs 2004). Tweemaal werd zij genomineerd voor de AKO Literatuurprijs, voor Littekens (1990) en Het onverwachte antwoord (2004) - de laatste kwam ook op de shortlist van de Libris Literatuur Prijs, de Belgische Staatsprijs voor Literatuur en De Gouden Uil; ze won er de Publieksprijs De Gouden Uil mee. Haar voor de Maand van de Filosofie 2002 geschreven essay Wat blijft publiceerde zij in bewerkte vorm in 2007.

Over het Letterenhuis
Het Letterenhuis is het centrale archief en het museum van het Vlaamse literaire erfgoed. Lees meer www.letterenhuis.be

Over het Vlaams-Nederlands Huis deBuren
Het Vlaams-Nederlands Huis deBuren presenteert schoonheid en wijsheid van de Lage Landen, en biedt een platform voor debat over cultuur, wetenschap, politiek en samenleving in Vlaanderen, Nederland en Europa.

Over het Letterkundig Museum
Van liefdesbrieven tot manuscripten, van schrijversportretten tot jeugdboekenillustraties: alles wat te maken heeft met het werk en persoonlijke leven van Nederlandse schrijvers vindt u in het Letterkundig Museum. www.letterkundigmuseum.nl


Beluister via deze link het verslag van de eerste zitting in De Ochtend, Radio1, 4 februari 2011