Kan u vandaag mijn held zijn?

In het voorjaar van 2011 organiseren we deBuren univerCity. Studenten ontmoeten op 16/2, 3/3, 23/3 en 16-17/4 interessante gasten en spreken over relevante thema's. Er zijn nog plaatsen, eten en drinken is gratis inbegrepen. Als toegangsticket geldt een kort essay over een persoonlijke held. Vandaag laat deelneemster Anneleen Hermans haar licht schijnen over superhelden en... minihelden.

Stel; ik houd een rondvraag op straat: ‘Mijnheer, mevrouw, wie is uw held?’ Wat krijg ik dan als antwoord? ‘Pater Damiaan, mijn moeder, Obama, Jonny Dep, Mao, Batman, Artsen Zonder Grenzen’? Ondanks de uiteenlopende antwoorden houden we er traditionele voorwaarden op na om iemand een held te noemen. Dat gaat van superkrachten tot superveel macht en van onvoorwaardelijke inzet tot ‘er het eigen leven bij inschieten’.

Vorig jaar las ik in de krant dat een man iemand van voor de trein had weggetrokken, maar dat zelf niet overleefd had. Is hij een held van vandaag?

In onze samenleving kiezen we geen gewapende strijders als helden, tenzij het om fictieve personages gaat. Maar hoe snel kan zoiets keren?

Factoren als rijkdom,opvoeding en ervaringen bepalen wie we ‘kiezen’. Onze maatschappij construeert zelfs ‘types’ voor ons. We toetsen iemands daad aan heldendaden uit de media, onze oude stripalbums, ons veiligheidsgevoel, onze financiële situatie,… en beslissen aan de hand van die achtergrond hoe heldhaftig we het wel niet vonden.

De man bij de trein moest voor zijn moedige daad het land niet uit. De welzijnswerkers in voor ons exotische oorden maken meer kans op het heldendom dan de welzijnswerker van om de hoek. Nochtans is onvoorwaardelijk werken in het thuisland vaak moeilijker dan ‘op een ander.’

Mijn hedendaagse helden hoeven niet wereldberoemd te zijn; ze moeten niet ‘gekozen’ worden door een internationaal publiek. In mijn geval blijkt de onvoorwaardelijke inzet van de potentiële held de doorslag te geven. Toch zou het kunnen dat de levensreddende reactie van de man bij de trein niet meer was dan een instinct. Een instinct om al dan niet jaloers op te zijn. Een instinct waarmee men held wordt van Het Moment, daar waar vele anderen enkel een levensbehoudend instinct vertonen.

Al wie het levensreddende instinct heeft gelieve zich te melden.

Het maakt me werkelijk nieuwsgierig naar de levens van deze potentiële helden. Brachten ze dat instinct al in praktijk? Hebben ze er überhaupt weet van? Zijn ze ook helden in situaties waar minder reactiesnelheid is vereist? Leven ze naar hun instinct?

Ik ken twee mensen waarvan ik weet dat ze dat instinct hebben. De ene was huisvrouw en heeft haar ganse leven aan goede doelen gewijd, maar was in de opvoeding van haar kinderen niet altijd even aanwezig. De andere heeft haar eigen ambities gevolgd en zorgt dat ze van tijd tot tijd een brunch voor het goede doel bijwoont of een storting doet. Die laatste levensweg zou ik ‘de miniheldenroute’ kunnen noemen. Het is het soort heldendom dat we leefbaar vinden voor onszelf.

Instinctief heldendom is blijkbaar niet gelinkt aan rationeel heldendom, waarbij persoonlijke ambities gelijklopen met de onvoorwaardelijke en misschien zelfs levensgevaarlijke inzet voor anderen.

‘Voor anderen.’

Heb ik dan toch nog de ultieme voorwaarde gevonden?