Hendrik Vos als president van Europa? Lees zijn toespraak.

Gemist? Lees hier de winnende toespraak van Hendrik Vos:

Dames en heren,

Ik wil president worden, en snel. Want laten we het maar zeggen zoals het is, het gaat niet goed met de Europese Unie.

We sukkelen van de ene crisis in de andere, er is corruptie en ellende, we raken niet vooruit, de prioriteiten lopen ver uiteen. Niemand houdt nog van Europa, het is hier grote miserie, alleen maar tegenslag en narigheid. Ik vat maar samen wat we elke dag horen en lezen. Wij, Europeanen, wij zijn sukkelaars, wij hebben het niet getroffen.

Tenzij we dan vergelijken met elke andere plek in de wereld, of met elke andere periode in de geschiedenis.

Dat is het eerste wat ik u wil meegeven als aanstaande president. Het gaat goed met de Europese Unie. Het kan beter, dat is waar. Maar nergens in de wereld is er een plek waar 500 miljoen mensen het gemiddeld zo goed hebben als wij in de EU, nergens in de wereld leven 500 miljoen mensen gemiddeld zo lang als wij in de EU, zijn 500 miljoen mensen zo goed sociaal beschermd. Hebben ze dezelfde vrijheid als wij. En die combinatie van dat alles, op die schaal, is zo uitzonderlijk. In vergelijking met de rest van de wereld, zijn wij een oase van rust, stabiliteit en welvaart.

De EU trekt op niets, maar geen enkel ander systeem is beter. Om een beetje Churchill te parafraseren: "democratie is het slechtste systeem dat er bestaat, met uitzondering van al de rest". Ik weet niet zeker of ik Churchill nog zomaar mag citeren, misschien moet daar onder artikel 50 over onderhandeld worden. Twee jaar, tijd zat.

Maar dames en heren, ik voer dus campagne met een positieve boodschap. We zijn als Europese Unie al een eind op weg. En als mijn tegenkandidaten treurige verhalen zouden brengen, over hoe slecht het is, en dat het vroeger beter was: pas daarmee op. Want ten eerste, vroeger was het niet beter. En ten tweede, je spreidt dan het bed voor de populisten, die nog slechts moeten binnenkoppen: als het toch zo'n zootje is geworden, schaf het dan af. Uiteraard wil iedereen dan weg. En dan bent u president van een leeglopende club. Dan kan u aan de achterdeur iedereen die vertrekt nog de hand schudden, en misschien een factuur proberen meegeven van 60 miljard en wat zeuren over Gibraltar. Maar u zal geen beleid meer kunnen voeren.

Ja maar, hoor ik ook wel eens zeggen tijdens mijn omzwervingen over het continent: de Europeaan bestaat niet. Daarom kunnen we die Europese politiek niet verder uitbouwen. We kunnen niet meer soevereiniteit afstaan aan dat ding boven ons. Want het is niet van ons, want er zijn geen ‘ons' en geen ‘wij'.

Dames en heren, ik begrijp wat er bedoeld wordt. Europeaan-zijn, dat laat zich niet opleggen. Dat regelen we niet door alle kindjes 's ochtends in de klas de Europese vlag te laten groeten en hen de negende van Beethoven op blokfluit te laten spelen. Of door in elk officieel gebouw een foto te hangen van Donald Tusk of Jean-Claude Juncker. Ik wil niemand op ideeën brengen. Identiteit forceer je niet.

Maar kijk naar wat er aan de hand is in Europa. Ik trok een paar decennia geleden door Europa als student. Tot dan was ik nog nooit verder geweest dan de Efteling. En toen als student - en het is niet eens zo verschrikkelijk lang geleden - dat was een expeditie! Met traveler cheques en wisselgeld in allerlei munten, met nachttreinen die uren- en urenlang onderweg waren, met een rugzak vol woordenboeken en immodium. Want de lokale keuken was soms heel exotisch en kon ook wel eens tegenvallen.

En vergelijk dat met vandaag: met goedkope vliegtickets ga je partycrashen op Ibiza, citytrippen in Wenen of in Vilnius, naar het noorderlicht in Finland of een lief zoeken in Parijs. Het kost meer tijd om de Brusselse ring rond te rijden dan om naar Lissabon te vliegen. Voor 40 euro sta je aan de côte d'Azur, en je moet niet meer langs het wisselkantoor. Op Whatsapp en Facebook maken we vrienden in alle Europese landen. En iedereen verstaat iedereen, iedereen spreekt een raar soort Engels, dat in Spanje anders klinkt dan in Estland, en nog raarst van al in Engeland, maar we verstaan elkaar. En bijna overal kennen ze De Mol en Temptation Island (ik heb niet gezegd dat het alleen maar goed nieuws was). Maar ik bedoel: Europa is aan het ontstaan, en zonder dat het wordt opgelegd of afgedwongen door de Tusk-politie of de Juncker-militie.

Dus ik wil maar zeggen, dames en heren, Europa bestaat, meer en meer, en Europa doet het niet zo slecht. We mogen ambitieuzer zijn, absoluut, we moeten ambitieuzer zijn, maar we moeten wel vooruit. En niet naar achteren.

Dus nee aan de boodschap dat we terug moeten naar de natiestaten om het allemaal op te lossen. Kijk, doorheen de geschiedenis organiseerden we ons op allerlei manieren: we hebben in holen gewoond, in nederzettingen, in stadstaten, in vorstendommen. En sinds de negentiende eeuw in de natiestaten die we nu zo goed kennen. En elke organisatievorm heeft zijn nut gehad. Maar dan komen er nieuwe uitdagingen, die je niet meer geregeld krijgt. En dan komt er iets nieuws. En de geschiedenis doet soms rare dingen, en de geschiedenis stottert soms, maar de geschiedenis keert nooit op stappen terug. Wij zullen ons straks niet opnieuw organiseren in holen, of nederzettingen. En ook niet in natiestaten. De problemen van de eenentwintigste eeuw zijn grensoverschrijdend. We zullen ze niet oplossen met structuren uit de negentiende eeuw.

En wat zijn dan die uitdagingen, dames en heren? We kennen ze allemaal. Er is migratie, terrorisme, grootschalige belastingontwijking, klimaatverandering. Er ligt veel op de plank, en we het kunnen het alleen maar samen aanpakken.
Maar hoe pakken we het aan? We verschillen van mening. Vluchtelingencrisis, doen we dat met ‘Wir schaffen das'? Of met prikkeldraad? De eurocrisis: lossen we die op met besparingen en discipline, of met solidariteit en duurzame groei?

De meningen in Europa lopen uiteen. We botsen, we maken ruzie.
Maar misschien hoort dat ook wel zo. Wat als we allemaal hetzelfde zouden denken? Zou dat niet griezelig zijn? Zit vooruitgang niet precies in het botsen van ideeën? In altijd andere invalshoeken om naar de dingen te kijken?
En we zijn daar goed in, in Europa. We doen al eeuwen niet anders dan van gedachten verschillen. En vroeger, als we er niet uit raakten, deden we dat op het slagveld. Nu doen we dat aan tafel, en in de wandelgangen, en in de krochten van de Berlaymont, en in vergaderzalen, sinds kort zelfs in een ei, tussen tapijten in te veel kleuren.

En dat gaat traag. Te traag. En we ploeteren en strompelen van deeloplossing naar deeloplossing. Maar misschien hoort dat er ook wel bij, en kan het moeilijk anders.

Dat is het probleem zo niet.

Er is een ander probleem, dames en heren, en dát wil ik aanpakken. Want tijdens de vergadermarathons dwalen we af. En we vergeten wel eens van waar we zijn vertrokken. De vereniging van Europa is gebaseerd op een aantal basiswaarden. Ze staan in het Handvest van de Grondrechten.
Dat is onze basis, daar steunt alles op, en daar mogen we niet nonchalant mee zijn. Op die basis moeten we bouwen.

Laten we nooit toegeven op onze diepste waarden, laten we daar nooit op toegeven, nooit.
Laten we over alles van mening verschillen, laten we ruzie maken, maar niet hierover, niet over het recht op vrijheid, over gelijkheid, over de rechtstaat, over de democratie.

Laten we beleid voeren dat uitgaat van de menselijke waardigheid, en laten we solidair zijn. Want zo legden we het vast in ons grondrechtencharter.

Laten we weten dat universele mensenrechten universele mensenrechten zijn en niet alleen maar universele Europeanenrechten.

Laten we ons grondrechtencharter dus niet vergeten.
Ook niet als er vluchtelingen onderweg zijn.

Laten we geen mensen meer verdrinken in het water van de Middellandse Zee, laten we de bootjes niet terugduwen.

Laten we erkennen dat we de Grieken niet te best behandeld hebben. Dat niemand er beter van werd. Laten we het goedmaken met de Grieken en niet straffen om te straffen.

Laten we het ook nog eens uitleggen aan Viktor Orban, want die heeft het niet begrepen, laten we het hem nog eens goed zeggen, en laten we hem niet de hand boven het hoofd houden omdat hij politieke familie is van de ene of de andere.

Laten we boos zijn op de Poolse regering als die de fundamentele rechten overtreedt, laten we ermee praten, maar laten we toch ook boos zijn, en laten we ze uiteindelijk dan ook maar straffen.

Laten we afspreken dat we niet over ons heen laten lopen.

Laten we doen wat we beloven.
Laten we slim zijn.
Laten we dus doen wat we moeten doen, laten we afspreken met de geschiedenis, laten we niet stotteren, laten we voortgaan, laten we geen achterhoedegevechten voeren, laten we samen omgaan met de grote uitdagingen, laten we samen kijken hoe we het klimaat gaan redden, laten we een antwoord vinden op terreur, laten we bouwen aan een Europa waar niemand op de gedachte komt om zich op te blazen, laten we nadenken over migratie.

Laten we weten dat de problemen groot zijn en de oplossingen niet voor de hand liggen. Laten we creatief zijn. Laten we luisteren naar iedereen. Laten we de waarheid niet in pacht hebben.
Laten we wel een paar waarden in pacht hebben!
Laten we gesteld zijn op onze privacy, laten we geen wapens meer uitvoeren, laten we het beste voorhebben met de wereld omdat een stabiele wereld ook voor ons belangrijk is. Laten we meeleven. Laten we mededogen hebben.
Laten we genieten van ons pensioen en niet bijklussen bij Goldman Sachs.
Laten we bankiers verbieden om te graaien.

Laten we stoppen met een minuut stilte te organiseren bij droevige gebeurtenissen. Laten we geen tijd verliezen, laten we optreden.
Laten we ruzie maken, desnoods tot diep in de nacht, maar laten we daarna toch ook besluiten nemen.
Laten we consequent zijn. En laten we soms ook van gedacht veranderen.
En laten we vooral onszelf zijn.

Als ze in Amerika muren bouwen, laten we die van ons dan afbreken. Laten we ze niet vervangen door prikkeldraad.
Als zij namaaknieuws verspreiden, laten wij er dan niet in trappen.
Als zij schelden in 140 tekens, laten wij dan de nuance brengen.
En als zij de eerste willen zijn, laten we ons daar dan niets van aantrekken, en laten we vooral niet de tweede willen zijn, want er ligt geen meet waar slechts één winnaar als eerste over kan. Het is geen wedstrijd.

En laten we ook niet rancuneus zijn. Laten we de Britten uitzwaaien, want ze komen wel terug. Laten we vergevingsgezind zijn.

Laten we niet prediken, of laten we dat wél doen. Laten we maar af en toe een beetje prediken.
Laten we weten wat we willen.
Laten we het beter weten, en laten we het toch ook niet beter weten.
Laten we trots zijn, en laten we ons af en toe ook maar diep schamen als het nodig is.

Laten we compromissen vieren. Laten we ons keihard verzetten tegen die compromissen, omdat we meer waard zijn dan het modderige midden. Maar laat ons finaal die compromissen toch ook maar vieren.
Laten we nooit vergeten om te vieren en om te genieten. Laten we niet zeuren en zaniken.

Laten we die ambitie hebben. Laten we optimistisch zijn.

Dank u.

Hendrik Vos, 4 april 2017

Beluister deze en de andere speeches hier via SoundCloud:

In 2008 al dong Hendrik Vos op vraag van deBuren naar het Europese presidentschap.'Ik wil macht. Macht om iedereen op zijn verantwoordelijkheid te drukken.' Lees zijn vlammende betoog.