Niet alle rechtse mensen zijn dom

Let wel: hier wordt niet gezegd dat je rechts bent, omdat je dom bent, maar andersom: hier wordt gezegd dat je rechts bent, indien je dom bent. Domheid is een noodzakelijke, doch geen voldoende voorwaarde voor rechtsheid. Eenvoudiger gezegd: alle domme mensen zijn rechts, maar niet alle rechtse mensen zijn dom.

Er zijn bijvoorbeeld VVD’ers die slim genoeg zijn om te weten dat ze momenteel hun macht ontlenen aan steun van de PVV van Geert Wilders, de man die effectiever dan alle andere leiders de onnozelen van Nederland achter zich heeft weten te scharen. Er zijn VVD’ers die zelfs blij zijn dat de PVV dat vuile werkje voor ze opknapt, het mobiliseren en organiseren van de simpele geesten, zodat zij zich zelf niet hoeven te verlagen tot het uiten van de blatante stommiteiten, die de simpele geesten tot hun waarheden rekenen.

Laatst was ik op een feestje waar men nog nalachte om de uitspraken van het PVV-kamerlid Richard de Mos – u weet wel, de man die op zijn cv schreef dat hij schooldirecteur was, terwijl hij alleen maar wilde zeggen dat hij het had kunnen worden. Richard de Mos dus, die na een koude dag met sneeuw en lange files tijdens de avondspits, in de Tweede Kamer vaststelde: ‘Het wil niet vlotten met de opwarming van de aarde.’

Richard de Mos is namelijk behalve aspirant-schooldirecteur ook  fanatiek klimaatscepticus, die de wetenschap domweg niet gelooft. Er zijn slimme klimaatsceptici, die twisten over de gehanteerde rekenmethode van alarmisten als Al Gore, en bijvoorbeeld de snelheid of de menselijke oorzaak van de opwarming van de aarde in twijfel trekken – maar niet onze Richard de Mos: als het vandaag kouder aanvoelt dan gisteren, is voor hem bewezen dat er hoegenaamd niets waar is van de gedachte dat de aarde opwarmt en dat de gletsjers smelten.

Afijn, we lachten nog om Richard de Mos, toen een man van wie bekend is dat hij VVD stemt, zei: ‘Er zijn veel mensen die zo denken als Richard de Mos, en het is daarom goed dat hij ze in de Tweede Kamer vertegenwoordigt.’

Zo werkt dat dus: in een parlementaire democratie moet je er rekening mee houden dat ook domme mensen mogen stemmen. Als je die stemmen wilt binnen halen, moet je hun domheid onderschrijven. Nee, je moet niet hun domheid bestrijden, je moet ze niet scholen, je moet die domme mensen niet proberen slim te maken. Dat kost te veel tijd, en de verkiezingen vinden elke vier jaar plaats. Je moet hun domheid gewoon overnemen, herhalen, meescanderen, waardoor de domme mensen het gevoel krijgen dat ze vertegenwoordigd zijn; en dat hun domheid door anderen wordt gedeeld, en dat ze dus niet de enige dommen zijn. Wat wil zeggen dat ze niet echt dom zijn, want als er zoveel mensen zijn die denken zoals zijzelf, kunnen ze weleens gelijk hebben.

Nu vinden veel mensen het bezwaarlijk om domme mensen gelijk te geven. VVD’ers en CDA’ers vinden het daarom prettig dat de PVV dat voor ze doet. En dat moeten linkse mensen maar proberen te snappen: dat met deze regering niet de domheid aan de macht is, maar de domheid wordt gebruikt. Of misbruikt, hoe je het ook wilt noemen. Dat de PVV dit kabinet in het zadel houdt, betekent niet dat dit kabinet de gekkigheid van de PVV overneemt. Domme mensen zijn dom genoeg om te denken dat hun gedachten en wensen nu serieus worden genomen, en verder is het voor de slimmen onder de rechtsen gewoon business as usual: het behartigen van de belangen van de rijken.

Met uitzondering van sommige elementen in de SP, weigert links deze truc toe te passen: doen alsof je domheid accepteert. Links wil steeds weer in discussie met domme mensen, in de hoop ze wat verstand bij te brengen. Maar daarin faalt ze hopeloos, omdat domheid zich erg goed kan verweren tegen redelijkheid. De muur die ze om zich heen trekken is ondoordringbaar. 

Je zou zelfs kunnen zeggen dat de onredelijkheid, de ongeschooldheid en de onbelezenheid van veel rechtse mensen leidt tot een emotioneel deficit. Een persoonlijkheidsstoornis bijna, waar zelfzuchtigheid, kortzichtigheid en rancune belangrijke kenmerken van zijn. Men kan geen lotsverbondenheid voelen met verre vreemden (armoede is eigen schuld), men kan zich niet goed inleven in anderen (moslims zijn lichtgeraakt), men kan geen vergevingsgezindheid opbrengen (de doodstraf moet terug). Men kan, kortom, niet in grote of complexe verbanden denken en geen langere termijnen overzien, zowel naar de toekomst als naar het verleden. Ze nemen veel dingen letterlijk, metaforen en symbolen begrijpen ze niet, interpreteren kunnen ze niet, ze zijn vluchtig en oppervlakkig en altijd weer verrassend zelfgenoegzaam – 90% van de ‘reacties’ op het internet geven daar blijk van.

Waar ik blij om ben is dat links niet toegeeft aan domheid. Het is waar, links heeft een moeilijk verhaal. Globalisering, kosmopolitisme en solidariteit zijn verdomd moeilijke concepten. Een essay of een roman is moeilijker dan een tweet, een facebook-post of een reactie onder een artikel op het internet.

Op wie ik mij kwaad maak zijn de slimme rechtse mensen, die de domme mensen misbruiken, door ze rustig in hun domheid te laten. Die VVD’er op dat feestje, die tegen me zei dat het goed is dat Richard de Mos de halve garen vertegenwoordigt, maar zelf wel weet dat zowel Richard de Mos als zijn aanhang halfgaar zijn, die VVD’er vind ik immoreel. Je moet simpele geesten nooit misbruiken, ook niet als het je even goed uitkomt. Niet alle rechtse mensen zijn dom. Sommigen zijn gewoon slecht. En tegenover hen houdt mijn linkse neiging tot vergeving op.



Anil Ramdas presenteert in het najaar van 2010 het VPRO-programma ZOZ (zie ook: www.uitzendinggemist.nl). Eerder presenteerde hij voor dezelfde omroep het mediakritische programma Het Blauwe Licht. Hij is correspondent voor NRC Handelsblad. Onlangs verscheen zijn boek Paramaribo, de vrolijkste stad in de jungle. Anil Ramdas reflecteert op vraag van deBuren maandelijks op diversiteit, politiek en media op http://www.deburen.eu/nl/nieuws-opinie.