Marleen Nagtegaal: 'Programmeer wat je zelf leuk en goed vindt en maak er óók een feest van, altijd.'

deBuren: Wat was de boodschap die je in je masterclass wilde meegeven?

Marleen: Think big, stay local. Wat ik graag wilde vertellen is hoe je kunst - en literatuur in het bijzonder - kunt verbinden aan je lokale omgeving, zonder concessies te doen aan kwaliteit.

deBuren: Hoe vond je het om een workshop te geven voor mensen uit heel Europa?

Marleen: Ik vond het heel inspirerend. Ik denk wel dat zo’n diverse groep vraagt om iets meer maatwerk, juist vanwege de diversiteit. Maar ik vond het desondanks leuk om te merken dat de basis wel overeenkomt. Met een kleinere groep hadden we meer aandacht kunnen besteden aan de verschillende culturen en situaties van de deelnemers, en zo de masterclass meer kunnen toepassen op de praktijk. Dat is bij het organiseren van evenementen toch belangrijk; kijken naar de specifieke omstandigheden. Dat was denk ik nog leerzamer geweest, ook voor mijzelf. 

deBuren: Je werkt al tien jaar voor het festival Explore The North. Is er door de jaren heen veel veranderd voor jou als literatuurprogrammator?

Marleen: Dat is een grote vraag! Voor mij persoonlijk is er zeker veel veranderd. Het festival is in tien jaar flink gegroeid, net als het aandeel literatuur in het algehele programma. Sterker nog: literatuur en meertaligheid zijn nu de kreten waarmee Explore the North zich in de markt zet. Dat heeft voor mij als programmeur en artistiek leider natuurlijk veel uitgemaakt. Aanvankelijk cureerde ik slechts enkele programmaonderdelen voor het festival in november en dat was dat. Nu vul ik de helft van het driedaagse festival in, bedenk eigen projecten, begeleid de (literaire) producties binnen het productiehuis, geef leiding aan onze eigen Jonge Schrijvers-opleiding en onderhoud de (inter)nationale én lokale samenwerkingen. Gelukkig hoef ik al die dingen sinds vorig jaar niet allemaal meer alleen te doen.

Inhoudelijk is er ook wel het een en ander veranderd. We zijn maatschappijkritischer geworden en willen dat nog meer zijn. Die geluiden klinken te weinig in Friesland, vinden wij. Ook diversiteit staat hoog op de agenda: een moeilijk punt in deze omgeving en daarom dus nodig. Het literaire veld in Friesland wordt nog altijd gedomineerd door oude, witte mannen en dat merk je. Aan de schrijfcultuur, aan de leescultuur, aan alles. Het wordt hoog tijd dat er hier een nieuwe generatie schrijvers opstaat. Gelukkig worden er steeds meer jonge mensen opgemerkt en gestimuleerd.

deBuren: Bij Explore The North is het lokale aspect heel belangrijk, hoe combineer je dat met het bereiken van een breed publiek?

Marleen: Door ons te verdiepen in lokale interesses, lokale instellingen, door gewoon maar eens te beginnen bij de slager en de bloemist en die lokale verhalen vervolgens te verbinden aan heel goede kunstenaars die van iets persoonlijks iets universeels kunnen maken. Een lokale cultuur is juist boeiend voor een breed publiek, maar het moet wel gepaard gaan met kwaliteit. En natuurlijk geldt: ook het lokale verhaal kan de blik verruimen als dat op een creatieve, relevante manier wordt gedaan. Dat is natuurlijk wel belangrijk, anders kunnen mensen net zo goed naar een lokale markt gaan. Wat op zich overigens geen slecht idee is. 

Daarnaast werkt het ook heel goed om lokale makers te verbinden aan (inter)nationale collega’s. Dat maakt makers scherp, hun werk ook, en deze uitwisseling is ook voor het publiek interessant.

deBuren: Hoe gaan jullie te werk bij het scouten van talent voor het festival?

Marleen: Dat is een kwestie van lezen (boeken en allerhande literaire magazines), evenementen en festivals bezoeken (zeker ook de kleinschalige ‘underground’) en met collega’s praten. Netwerken combineren is heel belangrijk, je kunt nu eenmaal niet iedereen kennen en bovendien kom je vroeg of laat in een bubbel en dan moet je er toch voor waken dat je daar regelmatig ook eens uitstapt.

deBuren: Wat vind jij het leukste aan literair cureren?

Marleen: Ik ben altijd op zoek naar originaliteit en het is fantastisch dat het mijn wérk is om dat te mogen ontdekken. Talent ontdekken, omvergeblazen worden door iemands creatieve geest, dat is het summum. Ook het samenbrengen van kunstenaars die elkaar ontzettend inspireren is geweldig. En ja, natuurlijk is het ook heerlijk als je dan uiteindelijk in de zaal het publiek ziet bulderen van het lachen of huilen van ontzetting of  - stiekem is dat toch ook leuk - ongemakkelijk ziet schuiven omdat ze iets zien of horen waarvan ze niet zeker zijn wat het nu is en daarna het licht zien (of niet), maar dat ze de zaal uitstappen en je hun hersenen hoort kraken. 

deBuren: Als je één gouden tip kon geven aan (toekomstige) curatoren, wat zou die dan zijn?

Marleen: Programmeer wat je zelf leuk en goed vindt en maak er óók een feest van, altijd. Pragmatisme komt later wel. EN ZORG HEEL GOED VOOR JE KUNSTENAARS!

Zullen we doen. Dank je voor dit boeiende gesprek, Marleen Nagtegaal!