De recensie als spel: een lesbrief

Voorbij de klassieke recensie: spelen met literatuurkritiek 

Als je verder denkt dat de klassieke recensie, dan kom je bijvoorbeeld uit bij cartoons, die er bijvoorbeeld veel verschenen over De ontdekking van de hemel en deze klassiek geworden Fokke en Sukke-strip over de (vermoedelijke) auteur van Van den vos Reynaerde. Ook bestaan er beeldromans van klassiekers als Het achterhuis van Anne Frank en Dick Matena tekende onder meer Kaas, Kort Amerikaans en De Avonden als beeldromans. Er zijn ook veel boekverfilmingen denk aan Karakter van Bordewijk, waarvoor de regisseur een Oscar won. De VPRO bracht in 2013 de telefilm Lieve Céline uit naar de gelijknamige roman van Hannah Bervoets en in 2019 verscheen De belofte van Pisa van Mano Benzamour op het witte doek en zo zijn er nog tal van verfilmingen en dat aantal groeit de laatste jaren fors! Ook bestaan er vertoneelingen, zoals die van Drarrie in de nacht van Fikry el Azzouzi of de prijswinnende bestellerroman Tirza, daarvan werd overigens zowel een film als een toneelstuk gemaakt.

Op wat kleinere schaal zijn er nog andere invalshoeken van waaruit je je kunt verhouden tot een literair werk. Je kunt bijvoorbeeld literaire vormen toepassen als literaire kritiek, denk bijvoorbeeld aan de cadavre exquis-opdracht uit de vorige nieuwsbrief. Een andere vorm is het stiftgedicht; je kunt op eenzelfde manier een stiftrecensie maken. Overigens maakte Dennis Gaens een hele leuke workshop stiftgedichten. Door literatuurkritiek als spel te benaderen, wakker je zowel de kritische zin, als de creativiteit van je leerlingen aan. En het is behalve nuttig een leerzaam, ook vermakelijk! 

Opdracht

• Kies een recensie, bijvoorbeeld uit de tiplijst voor scholieren die we recent voor jullie opstelden.
• Onderstreep de waarderende uitspraken die de auteur van de recensie doet over het besproken werk en zet ze op een rij.
• Bepaal voor jezelf of de recensent overwegend positief of negatief is over de roman.
• Schrijf nu het spiegelbeeld van de recensie: een negatieve als de schrijver overwegend positief was, een positieve als de schrijver overwegend negatief was. Doe dit aan de hand van stiftgedicht - maak er dus een stiftrecensie van.       
• Dat kan op twee manieren:
       (1) je omcirkelt positieve woorden en verbindt die met andere woorden aan elkaar. Je vindt hier een voorbeeld van die                    werkwijze.
       (2) je streept alle negatieve woorden en andere woorden die je niet nodig hebt door met een stift en zo houd je alleen                      positieve zinsneden over. Hoe je dat doet, zie je hier.

Aanvullende lesideeën

• Er zijn veel speelse manieren en vormen om gedichten te schrijven, denk bijvoorbeeld aan het boektitelgedicht. Je kunt ook een boektitelrecensie maken. Je moet daar wel even voor naar de bibliotheek. Het idee is van Nina Katchadourian en ze noemde het The Sorted Books.
• Of voor de wiskundigen onder de lezers: een Fibonacci-recensie.
• Ook een acrostichon is leuk. Je maakt dan een recensie met evenveel regels als de boektitel letters telt, en elke regel van de recensie begint met een letter uit het de titel. Als je recensie af is, lees je van boven naar beneden de boektitel.
• Een figuurrecensie: kies een figuur dat als motief of betekenisdrager voorkomt in de roman of dat jij erbij vindt passen. Schrijf je recensie in losse woorden of woordgroepen. 
• Dreigbriefrecensie. In papieren tijden werden recensies vooral gedrukt in kranten, en uit kranten kun je knippen. Net als de dreigbrieven in Bassie en Adriaan bij elkaar geknipt en geplakt werden, kun je op die manier ook een recensie maken over je boek. Bestel bijvoorbeeld bij Nieuws in de klas een stapel kranten en lees de recensies van een boek. Knip de zinnen uit die jij bij de roman die jij las, vindt passen, en plak ze onder elkaar op een wit vel. Zo heb je een dreigbrief geschreven of een collage gemaakt.