'Het zwijgen van Maria Zachea' van Judith Koelemeijer: een lesbrief

1. DEBAT

Het zwijgen van Maria Zachea is Koelemeijers familiegeschiedenis opgetekend op basis van interviews die ze hield met haar ooms en tantes en daarmee laveert ze tussen fictie en non-fictie. Ook is het een tijdsbeeld van de jaren 50 en 60 in Nederland en een ingehouden debat over euthanasie en de grenzen van ons bestaan. Dat laatste is een mooie aanleiding om de stelling van de familieleden in kaart te brengen.

Opdracht A

• Maak een stamboom van de familie Koelemeijer en noteer onder elk familielid hun stelling wat betreft het lot van de moeder.
• Noteer voor elk familielid de argumenten bij het standpunt.
• Geef aan welke familieleden hun opvattingen delen en welke niet.
• Noteer de zogenaamde kampen die ontstaan.
• Wat zou de uitkomst moeten zijn van het familiedebat?
• In hoeverre komt dat overeen met het overlijden van de moeder in het boek?

Opdracht B

In de roman wordt er over het naderende einde en hoe dat einde zou moeten worden vormgegeven veel gezwegen, maar iedereen vindt er het zijne of hare van. De familie Koelemeijer wordt in feite stilzwijgend bij elkaar gehouden We kennen alle personen redelijk goed, alhoewel ze elkaar niet altijd goed kennen of begrijpen. Wat gebeurt er als de koele harmonie toch doorbreekt en je op een fictieve familieverjaardag wel met elkaar praat over het einde van de moeder?

Doorbreek het stilzwijgen en voer met 12 leerlingen die allen een broer of zus spelen een kringgesprek over hoe jullie aankijken tegen de naderende dood van de moeder.

2. Cadavre exquis

Het zwijgen van Maria Zachea is Koelemeijers familiegeschiedenis opgetekend op basis van interviews die ze hield met haar ooms en tantes en daarmee laveert ze tussen fictie en non-fictie. De Koelemeijers zijn een katholieke, de een meer dan de ander, tuindersfamilie uit de Zaanstreek Ieder lid van het gezin krijgt zijn eigen stem en ontwikkelt zich tegen het decor van de grote veranderingen die de jaren 50 en 60 brachten.

Opdracht A

• Elk lid van de familie heeft een eigen band met de moeder van het gezin Koelemeijer. Geef voor elk gezinslid in een ruime notendop aan wat die band was, omschrijf die en geef de gevoelens weer van elk gezinslid voor de moeder.
• Voor elke broer of zus is een hoofdstuk gereserveerd, ondersteun je omschrijving daarom met een passend citaat uit dat hoofdstuk.

Opdracht B

• Vorm met 12 leerlingen de kinderen van het gezin Koelemeijer en schrijf vanuit de positie van een broer of zus een gedicht.
• Je schrijft om de beurt een dichtregel als alle ‘kinderen’ aan de beurt zijn geweest is het gedicht af.
• Na elk kind vouw je het papier om, zodat je niet kunt lezen wat de voorgaande schreef
• Als iedereen is geweest, vouw je het papier open.
• Een van de ‘kinderen’ leest het gedicht voor en jullie bedenken gezamenlijk een titel.