Deze website wordt niet langer ondersteund in Internet Explorer. Update hier je browser voor een betere ervaring.
Herbeleef: slotfeest 15 jaar deBuren met Jan Terlouw
'Uit Koning van Katoren haal je veel stof om over te discussiëren'
'De onderwerpen in het boek gaan wel over mijn en onze toekomst, hé.' Aan het woord is de 15-jarige Cas Eikelenboom, die Harry Potter minstens even goed vindt, ‘maar uit Katoren haal je meer stof om over te discussiëren.’ Dat merkte ook journaliste Sarah Vankersschaever op, die de jongeren vergezelde tijdens de eerste denkdag in Rotterdam en daarover een stuk schreef in De Standaard: ‘Dat Koning van Katoren nog altijd als een herkenbaar en actueel boek leest, komt omdat Terlouw destijds thema’s aanraakte die een halve eeuw later nog altijd op de politieke agenda staan. Denk aan milieuverontreiniging en klimaat (de opdracht ‘de draak van Smook’), de macht van de farma-industrie (de knobbelneuzen van Afzette-Rije), wapenhandel (de granaatappelboom van Wapenfelt) ...’.
Een klimaatdraak, medicijnen voor knobbelneuzen en een explosieve granaatappelboom: voor wie het niets zegt, het zijn enkele van de hindernissen die Stach, het hoofdpersonage uit het boek, moet zien te overwinnen alvorens hij tot Koning van Katoren kan worden gekroond. ‘Ik wilde jongeren laten zien dat ze op weg zijn naar een wereld waarin ze problemen zullen tegenkomen waarvoor ze een goede oplossing moeten zien te vinden. En ik schreef het zo dat het voor kleine kinderen om draken en tovenaars draait, maar de goede verstaanders beseffen dat het om echte draken gaat waar zij straks iets aan moeten doen,’ aldus Terlouw.
Over de échte draken, daarover discussieerden de jongeren twee dagen lang. Is het eerlijk dat sommigen meer belastingen moeten betalen dan anderen? Helpt het wanneer we zelf onze ecologische voetafdruk zo klein mogelijk houden? Als je fake news aan banden legt, kun je dan nog spreken van vrijheid van meningsuiting? Wat met religies die botsen? En mag een overheid wapens verkopen aan andere landen omdat ze er zelf economisch wel bij vaart? De jongeren formuleerden over deze vijf thema’s telkens twee stellingen voor een betere toekomst.
Tien toekomstperspectieven
1. Het internet moet een menselijke en veilige ruimte worden zonder hate speech, fake news, moordfilmpjes en trollen.
Jan Terlouw: 'Dat het eerlijk en menselijk moet zijn, ligt in het verlengde met wat ik in het boek beoogde, namelijk dat mensen hun oorkleppen moeten afdoen en zo horen wat anderen te zeggen hebben. Alleen door naar elkaar te luisteren, vorm je een gemeenschap.'
2. Iedereen moet kunnen zeggen wat hij wil, maar met respect voor de grenzen van anderen.
Jan Terlouw: 'En zoek eerst naar datgene waarover je het eens bent, en pas dan naar waarin je van mening verschilt: dat is zoveel constructiever.'
3. Wapens moeten geregulariseerd worden om illegale wapens en wapenhandel tegen te gaan.
Jan Terlouw: 'Als dat betekent dat particulieren wapens mogen bezitten, dan ben ik het er niet mee eens. Wapens zouden alleen in handen van overheden mogen zijn.'
4. Internationale wapenhandel moet zo geregeld zijn dat democratische landen alleen met andere democratische systemen handel drijven.
Jan Terlouw: 'Het zou niet mogen dat wapens verkocht worden aan foute regimes, maar de realiteit is jammer genoeg anders. En dat gebeurt natuurlijk alleen maar om geld mee te verdienden.'
5. Ieder moet individueel bijdragen aan het tegengaan van de klimaatverandering.
Jan Terlouw: 'Dat helpt op twee manieren: je doet effectief iets goed voor het milieu en de overheid ziet ook dat je het wil. Dat laatste is heel belangrijk omdat de oplossing van hen moet komen.'
6. De klimaatproblematiek moet op internationaal niveau aangepakt worden.
Jan Terlouw: 'Overheden gaan pas iets doen als ze de mensen mee krijgen. Denk aan de olie-industrie met al hun geld en hoe moeilijk het is voor de overheid om hen tot milieuvriendelijke acties te dwingen. Pas als hun kiezers het willen, zullen overheden tot actie overgaan.'
7. Mensen plegen geen geweld in naam van religie.
Jan Terlouw: Religies, in verkeerde en machtige handen, hebben in de loop van de geschiedenis veel oorlogen veroorzaakt. In Koning van Katoren breng ik hen dan ook samen: in één huis moeten de verschillende gelovigen wel in dialoog gaan. Maar ik geloof niet dat geweld in de aard van de mens ligt. Denk maar aan Rutger Bregmans boek 'De meeste mensen deugen' waarin hij betoogt dat de aard van de mens niet zo slecht is, maar zo gemaakt wordt door enkele machthebbers.
8. Religie moet een privézaak zijn; op school wordt een algemeen vak onderwezen dat alle levensbeschouwingen omvat.
9. Hoe rijker je bent, hoe hoger het percentage belastigen dat je moet betalen.
Jan Terlouw: 'Ja, en in Katoren gaat het ook over iets opofferen wat de moeite waard is. Iets wat dicht bij ons is, daar willen we nog wel iets voor doen. Maar wat ver weg is, dat kan ons vaak niets schelen. Mijn punt was dat je ook iets over moet hebben voor wat niet persoonlijk is.'
10. De best betaalde in een bedrijf mag maximum x keer meer verdienen dan de minst betaalde in het bedrijf.
Jan Terlouw: 'Ik vind dat niemand meer dan een half miljoen zou mogen verdienen. Daar kun je toch heerlijk van leven? Het is onzin dat mensen miljarden verdienen.'
Luister hier naar de volledige reacties van Jan Terlouw op de toekomstperspectieven
Van prullenmand tot bestseller: de podcast
Net voor zijn bezoek aan deBuren, sprak De Standaard met Jan Terlouw en enkele van de jongeren over zijn evergreen: Van prullenmand tot bestseller. Hoe de klassieker die jongeren al een kleine halve eeuw lezen er bijna niet kwam
