Nacht van de Geschiedenis: het programma

>> Bekijk hier het blokkenschema 

AUDITORIUM

Lezing: terrorisme aan de hand van voorpagina’s | 20.30 – 21 uur
Door: Peter Vandermeersch, hoofdredacteur NRC Handelsblad
‘Parijs geschokt door terreur’. ‘Bloedbad in Madrid’. ‘Kaping De Punt’. Hoe heeft NRC Handelsblad de afgelopen vijftig jaar het nieuws over terreur en aanslagen gebracht? Aan de hand van een halve eeuw voorpagina’s geeft hoofdredacteur Peter Vandermeersch u inzicht in de manier waarop de krant terreur en aanslagen versloeg. U ziet meteen ook hoe de papieren krant in vijftig jaar compleet van vorm veranderde.

Discussie: jihadisme en oorlogsenthousiasme | 21.10-21.40
Met: Ewoud Kieft, publicist en Thomas Rueb, journalist | Onder leiding van Clairy Polak, journalist
Jihadisme is van alle tijden. De aantrekkingskracht van het fenomeen oorlog, Sigmund Freud en H.G. Wells voelden het aan het begin van de 20ste eeuw en korter geleden nog jihadiste Laura H. Wat is het dat hen zo? Ewoud Kieft, schrijver van het boek Oorlogsenthousiasme en Thomas Rueb, schrijver van een boek over Laura H., gaan onder leiding van Clairy Polak met elkaar in discussie over deze vraag.

Interview Parijs 68 en daarna | 21.50-22.20
Met Daniel Cohn-Bendit, politicus | Onder leiding van Leonard Ornstein, journalist Voertaal Engels
Dit jaar is het 50 jaar geleden dat in Parijs in de maand mei een studentenopstand uitbrak. Daniel Cohn-Bendit was een van de leiders van de studentenbeweging. Met zijn knalrode haar en zijn welbespraaktheid was ‘Dany le rouge’ een opvallende verschijning, hij imponeerde door zijn voor die tijd revolutionaire mediaoptredens. Cohn-Bendit werd later als politicus actief in het Europees Parlement. Hoe kijkt hij nu terug op de gebeurtenissen van mei ’68 en daarna?

Gesprek: De opstandige jaren zestig | 21.50 – 22.20 uur
Met Geert Buelens, hoogleraar Universiteit Utrecht, Anna Tijsseling, docent Universiteit Utrecht en Stephanie Archangel, junior conservator geschiedenis Rijksmuseum | Onder leiding van Floor Rusman, journalist 
De jaren zestig was een periode waarin minderheden zich verzetten tegen de gevestigde orde. Geert Buelens, Anna Tijsseling en Stephanie Archangel gaan onder leiding van Floor Rusman in gesprek over de vraag hoe minderheden als vrouwen, mensen van kleur en LHBTI in de jaren zestig in opstand kwamen en waarom.

Lezing Black Achievement Month Zwart radicaal denken, kunst en praktijk | 23.20-23.40
Door Anthony Bogues, directeur van het Center for the Study of Slavery & Justice verbonden aan Brown University 
Anthony Bogues zal in zijn lezing reflecteren op de politieke en intellectuele tradities van Afro-Amerikanen, hun worsteling met de geschiedenis en de relatie tussen opstand en vrijheid. Bogues bekijkt de wijze waarop historische ervaringen van zwarte mensen, verschillende vormen van vrijheid hebben gecreëerd, en hoe deze van invloed zijn geweest op zowel de kunsten als de geschiedenis. Voertaal Engels.

ATRIUM OOST

Interview De Nederlandse Opstand | 20.25 -21.05 uur
Met Jonathan Israel, publicist | Onder leiding van Godfried van Run, programmamaker NTR 
Iedereen die zich met de 16de-en en 17de-eeuwse Nederlandse geschiedenis bezighoudt, heeft het boek The Dutch Republic in de kast staan. Jonathan Israel, de schrijver van dit standaardwerk en kenner van de Nederlandse Opstand, komt naar Nederland om al uw vragen te beantwoorden, dus denk vast na over welke vraag u zou willen stellen! Godfried van Run leidt het gesprek tussen auteur
en publiek. Voertaal Engels.

Interview De vrouwenbeweging | 21.15- 21.45 uur
Met Hedy d’Ancona, politica | Door Anna Tijsseling, docent Universiteit Utrecht 
Een van de bekendste boegbeelden van de vrouwenbeweging is Hedy d’Ancona. Zij wordt door Anna Tijsseling, een hedendaags feministisch historicus, aan de tand gevoeld. Hoe kijkt d’Ancona terug op de vrouwenbeweging uit de jaren zestig en hoe kijkt zij naar de feministische bewegingen van vandaag?

Debat Vlaams-Nederlands Huis deBuren De Tachtigjarige oorlog door verschillende ogen | 21.55-22.45
Met Judith Pollmann, hoogleraar Universiteit Leiden, Yolanda Rodríguez Pérez, docent Universiteit Utrecht, Marc Reynebeau, publicist en Gijs van der Ham, samensteller tentoonstelling 80 Jaar Oorlog | Onder leiding van Sophie Derkzen, journalist
Dit jaar is het 450 jaar gelden dat de Tachtigjarige oorlog begon en 370 jaar dat de Vrede van Munster werd getekend. Tijd voor een frisse blik: was het rebellie, een opstand of een burgeroorlog? Judith Pollmann, Yolanda Rodríguez Pérez, Marc Reynebeau en Gijs van der Ham, kenners van deze geschiedenis vanuit Nederlands, Spaans en Belgisch perspectief, bekijken hoe de herinneringen aan

de Tachtigjarige Oorlog in Nederland, Spanje en België zijn gekleurd door propaganda en beeldvorming.

Interview Black Achievement Month Nederlandse HipHop | 22:50-23:15 uur
Met Fresku, artiest en Akwasi, artiest | Door Andrew Makkinga, journalist 
Hiphop is de afgelopen jaren, wereldwijd gezien, het meest beluisterde muziekgenre. Deze muziekstroming ontstond in de jaren zeventig vanuit de
Afro-Amerikaanse gemeenschap als een aanklacht tegen de samenleving. Wordt hiphop ook in Nederland gebruikt als protestmiddel? In samenwerking met de Black Achievement Month gaat Andrew Makkinga in gesprek met artiesten Fresku en Akwasi over de relatie tussen protest en hiphop, en leggen uit wat dit persoonlijk voor hen betekent.

BIBLIOTHEEK

Interview Essay Maand van de Geschiedenis | 20.40-21.00 uur
Door: Nelleke Noordervliet, auteur
Opstand zit in ons allen. Opstand is de motor van de geschiedenis. Aan elke opstand zitten twee kanten, die van het verzet en die van de macht. Hoewel Nederlanders over het algemeen niet worden gezien als geboren opstandelingen met een explosieve natuur, en evenmin als een heerszuchtig volk, is ons grondgebied toch het toneel geweest van menig opstootje en een aantal belangrijke opstanden. Hoe hebben we het gedaan, als opstandelingen en als machthebbers?

Lezing Van geweld tot geweldloosheid | 21.15-21.35 uur
Door: Maartje Janse, universitair docent Universiteit van Leiden
Hoe geven sociale bewegingen vorm aan hun ideeën? Hoe veranderen protestrepertoires? In de 19de eeuw was men op zoek naar een moderne manier
van opstand, die beter paste bij de destijds opkomende vormen van politiek. Mensen hadden genoeg van alle bloedvergietende revoluties die het eind van
de 18de en het begin van de 19de eeuw teisterden. Ze wilden iets anders. Zo
ontstonden de politieke pressiegroepen die de politiek geweldloos probeerden
te beïnvloeden.

Lezing De opstand op het plein van de Hemelse Vrede (1989) | 21.55-22.20 uur
Door: Vincent Mentzel, fotograaf
In 1989 kwamen een miljoen studenten en burgers voor het eerst massaal in opstand tegen de Communistische Partij van China. Dit protest op het Tiananmenplein werd bloedig neergeslagen, zo’n drieduizend mensen kwamen daarbij om het leven. Fotograaf Vincent Mentzel was bij deze gebeurtenis aanwezig en legde die vast in een serie iconische foto’s. Aan de hand van deze beelden zal hij zijn herinneringen aan het historische moment delen.

Sacha de Boer / Uitreiking Stuk van het Jaar | 22.25-22.40 uur
Door: Sacha de Boer, fotograaf
Sacha de Boer reisde voor haar werk als fotografe door heel Afrika. Wat zij aantrof was een typisch geval van ’serendipity’: het fenomeen dat je op zoek bent naar het een, maar iets anders vindt dat veel interessanter is. In een korte, humoristische en wervelende presentatie van 15 minuten zal De Boer vertellen wat zij voor haar lens zag gebeuren. Aansluitend maakt Sacha de Boer het Stuk van het Jaar bekend, het mooiste archiefstuk van 2018.

De opstandige quiz | 23.00-23.30 uur
Door: Liesbeth Staats en Machteld Maris
Journaliste Liesbeth Staats en quizmaster Machteld Maris toetsen uw kennis van opstanden door de eeuwen heen. Ja, die Tachtigjarige oorlog, die kennen we allemaal. Maar kent u de opstand van de Rode Wenkbrauwen? Een half uurtje in de prachtige bibliotheek en u gaat als een verrijkt mens heen. En misschien zelfs wel met een mooie prijs.

PICKNICKRUIMTE

Interview: Stacii Samidin, Document Nederland: Het café | 20.40-21.00
Met Stacii Samidin, fotograaf | Door Henk van Straten, publicist
Zoveel smaken, zoveel cafés. Elke groep zijn eigen plek. Hoe divers al deze cafés ook zijn, ze dienen allemaal hetzelfde doel. Cafés zijn er voor ontspanning en vertier, maar vooral voor contact. Fotograaf Stacii Samidin maakte in het kader van de jaarlijkse foto-opdracht van het Rijksmuseum, Document Nederland, een serie foto’s over dit thema. Hij reisde het hele land af om allerlei soorten cafés en kroegen vast te leggen. Henk van Straten interviewt hem over zijn werk. Na afloop is er de tijd om de foto’s te bekijken.

Discussie Auteurs De Wereldgeschiedenis van Nederland | 21.15-23.35 uur
Met Karwan Fatah-Black, Marjolein ‘t Hart en Leo Lucassen | Onder leiding van Maarten Prak, Hoogleraar Geschiedenis Universiteit Utrecht
Sommige deelnemers aan het publieke debat lijken uit te gaan van Nederland als een afgesloten stukje Europa, dat al eeuwenlang dezelfde identiteit heeft en dezelfde tradities koestert. In historisch onderzoek vinden we juist steeds meer internationale verbanden, beïnvloeding, contact en uitwisseling. In De Wereldgeschiedenis van Nederland geven historici daarvan 116 mooie voorbeelden. Wat leren we daarvan? En is dat ook een zet in een politiek debat? Maarten Prak gaat in debat met drie redacteuren van de Wereldgeschiedenis: Karwan Fatah-Black,
Marjolein ’t Hart en Leo Lucassen.

Afro-Nederlandse geschiedenis in het bestaande curriculum | 21.55-22.35 uur
Door Mitchell Esaias, Black Archives, Zawdie Sandvliet, initiator en docent Afro-Nederlandse geschiedenis op de UvA, Nancy Jouwe, Dineke Hondius, Dineke Stam, Jennifer Tosch, Mapping Slavery, Aspha Bijnaar, EducatieStudio
De afgelopen jaren zijn er verschillende initiatieven gestart om onderbelichte, vooral Afro-Nederlandse geschiedenissen onder de aandacht te brengen. Mitchell Esaias is Black Archives gestart. Zawdie Sandvliet ontwikkelde het vak Afro-Nederlandse geschiedenis voor de UvA. Mapping Slavery toont de sporen van slavernij in Nederlandse steden. Aspha Bijnaar gaat langs scholen om verhalen over slavernij te vertellen. Elke spreker neemt u mee in een nog onbekend verhaal uit de Afro-Nederlandse geschiedenis waarvan zij vinden
dat iedereen dat zou moeten kennen.

Lezing De Bataafse Opstand (69-70 na Chr.) | 23.00-23.20 uur
Door Saskia Stevens, docent Universiteit van Utrecht
In het jaar 69 na Christus kwamen de volkeren in het gebied van wat nu Nederland is in opstand tegen de Romeinse bezetter. Onder leiding van de Bataafse legeraanvoerder Gaius Julius Civilis verwoestten zij Romeinse legerkampen langs de Rijn, zoals Matilo (Leiden-Roomburg) en Traiectum (Utrecht). Een lange strijd volgde en Civilis gaf zich uiteindelijk over. In deze lezing schetst Saskia Stevens niet alleen wat de oorzaken en gevolgen waren van de Bataafse opstand in Romeins Nederland, maar vertelt zij ook hoe Julius Civilis in de 17de eeuw als legendarische Bataafse “oer-Nederlander” werd gemaakt.

GEHELE 17de EEUW

Verhaal op zaal | 20.40-23.50 uur
Door: auteurs van De Wereldgeschiedenis van Nederland
Frits Naerebout, Bataafse Opstand, Jonas van Tol, Internationale beeldenstorm, Djoeke van Netten, De eerste Nederlandse reizen naar Oost-Indië, Henk Nellen, Hugo de Groot, Mark Meuwese, Braziliaanse indianen in de Republiek, Nicoline van der Sijs, Statenvertaling grondlegger voor het Nederlands of navolger?, Pim de Zwart, Eerste koffie in A’dam, Marjolein ’t Hart, Willem III en de invloed van Nederland op Britse financiële macht, Bram Hoonhout, Rechten van slaafgemaakten in Engeland en Republiek en Frans van Lunteren, KNMI - Buys Ballot. Vergeet wat u op school aan geschiedenis geleerd hebt. De auteurs van De Wereldgeschiedenis van Nederland nemen u mee langs bekende werken uit de 17de eeuw. Elke auteur vertelt naar aanleiding van een schilderij of ander historisch object op de afdeling ‘17de eeuw’ over zijn of haar essay. In wisselende samenstelling gidsen drie auteurs u langs een stukje Wereldgeschiedenis van Nederland.

PHILIPSVLEUGEL 

Voordracht op zaal Vlaams-Nederlands Huis deBuren Oude werken, jonge schrijvers | 20.35-21.05, 21.25-21.55, 22.15-22.45 en 23.05-23.35 uur
Door Anke Verschueren, Aya Sabi, Dewi de Nijs Bik, Gena Kagermanov, Imane Kostet, Joost Oomen, Kaya Erdinç, Linda van der Pol, Max Urai, Naomi Jacobs, Selma Franssen, Simone Atangana Bekono, Thijs Joores, Uschi Cop, Vicky Francken, Willem Pije, Yelena Schmitz en Younes van den Broeck. 

Deze jonge Vlaamse en Nederlandse auteurs hebben zich in opdracht van Huis deBuren laten inspireren door een object uit de tentoonstelling 80 Jaar Oorlog. Zij zullen hun teksten voordragen bij het betreffende voorwerp.

Rondleiding 80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland | 21.10-21.40
Door Gijs van der Ham, senior conservator Rijksmuseum en samensteller 80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland

Wat is eigenlijk de betekenis van de Tachtigjarige oorlog en waarom is deze periode voor Nederland nog steeds belangrijk? In deze rondleiding licht Gijs van der Ham de tentoonstelling toe aan de hand van zijn persoonlijke selectie.

Maand van de Geschiedenis 
De Nacht van de Geschiedenis is dé feestelijke afsluiting van de Maand van de Geschiedenis, die elk jaar in oktober wordt georganiseerd door het Nederlands Openluchtmuseum. Dit jaar vindt de 15de editie van de Maand van de Geschiedenis plaats. Met jaarlijks honderden deelnemende instellingen is de Maand van de Geschiedenis uitgegroeid tot het grootste historische evenement van Nederland.

Partners
De Nacht van de Geschiedenis wordt mede mogelijk gemaakt door een particuliere gift uit een nalatenschap/Rijksmuseum Fonds, het Dr. Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds en vier partners: het Vlaams-Nederlands Huis deBuren, het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG), het Koninklijk Nederlands Historisch Genootschap (KNHG) en het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis. De organisatie van de Nacht van de Geschiedenis ligt in handen van bovengenoemde partners en het Rijksmuseum.