Toen wapens woorden werden

Traktaat Vrede van Munster, Nederlandse versie, 1648. Collectie: Nationaal Archief, Den Haag, inv. nr. 12588.55B.

Kist voor het vredesverdrag van Munster, gemaakt van schildpaddenleer, met zilverbeslag, 1648. Collectie: Nationaal Archief, Den Haag, inv. nr. 12588.55A.

Tijdens de Nacht van de Geschiedenis draagt Anke haar tekst live voor bij het Verdrag van Münster, in de expo '80 Jaar Oorlog' van het Rijksmuseum. Op 15 december staat zij op het podium bij Perdu tijdens Mais oui, Paris! in Amsterdam.

Het gebeurde op de Alter Steinweg nummer 6 in Münster. Ze waren met z’n tienen en voor het eerst stonden ze rond een tafel in de plaats van tegenover elkaar op een slagveld. Moe, uitgehongerd en met de vele kasseiwegen nog nazinderend in hun botten, waren ze in koetsen gearriveerd. Ze praatten met elkaar, aten dampende brandnetelsoep en schreven mij. Samen. Een verdrag dat alleen vrede verdraagt. Met een pas gepunte veer en verse inkt, die zich maar al te graag aan het papier wilde hechten. Mijn letters wilde vormen tot woorden en zinnen. Met wit ertussenin om eindelijk adem te halen. En helemaal aan het einde: een punt. Een donker gaatje om tachtig jaar ellende in te verstoppen en te bewaren.

Toch kon ik zo worden geschrapt. Verscheurd. Verbrand. Men moest mij onthouden en aangezien je iets niet kan ont-horen, moest ik worden gezegd. Voor zoveel mogelijk oren. Iedereen verzamelde zich in het stadhuis. Men sloeg mij open. Men zwoer plechtig en sprak mij uit. Toen bestond ik. Men smolt kaarsvet en bezegelde mij. Men handtekende mij. Als woonst, kreeg ik een kist van schilpaddenleder.

Ik ben gebleven. Dat werd mij later wel eens verweten. Men zei dat ik naast het land, ook de taal heb verscheurd. Maar haar heb ik vooral veel gegeven.

'Men smolt kaarsvet en bezegelde mij. Men handtekende mij. Als woonst, kreeg ik een kist van schilpaddenleder.'

Want ik ben er trots op, dat schoon niet altijd mooi is, maar wel prettig proper. Dat je een kopje koffie of een tasje thee het best beleeft op de bank of in de zetel. Dat je op lentedagen in kleedjes loopt, die eigenlijk jurkjes zijn, maar als het echt moet, ook de vloer kunnen bekleden. Dat sinaasappels en uien, appelsienen en ajuinen zijn. En grapefruit ook wel pompelmoes. Dat je met een bankkaart kan pinnen en met je pinpas met bancontact kan kopen. Dat jullie met z’n allen rondrennen, of is het lopen, met GSM’s, smartphones en mobieltjes aan de oren. En met koffers op wieltjes of zijn dat valiezen. Dat wijsheid in tanden zit en verstand in kiezen. Dat je kan gummen en gommen als je iets fout schreef. Nondemiljaar, nou, verdomme! Dat er tussen ‘s ochtends en ‘s middags en ’s avonds, voor- en namiddagen dolen. Dat kwark en platte kaas en pudding en vla niet in de microgolfoven horen. En ook niet in de magnetron, a.u.b, s.v.p. Dat bruiswater, spuitwater en platwater, Spa Blauw. Dat ‘ik zie je graag’ zeggen, hetzelfde is als ‘ik hou van jou’. Dat spijkerbroeken er als jeans, maar duimspijkers er als punaises uitzien. Dat je met je pinkje, een pintje, een pilsje of zelfs een biertje kan bestellen. Dat dat pas echt smaakt met een frietje en stoofvlees en curryworsten en frikandellen. Dat dan de vaatwas, de afwas met hand- en/of theedoek gebeurt. Alles moet schoongemaakt. Gekuist. Geschrobd. Geschuurd. Want opgeruimd staat netjes. Zeker en vast en vast en zeker, dat is algemeen geweten.

Na tachtig jaren van lijden en strijden, bracht ik orde, grenzen en vrede. Wapens verdwenen. Woorden verschenen.

Maandag 15 oktober was Ankes tekst te horen in VPRO's Nooit Meer Slapen. Beluister 'Toen wapens woorden werden' hier:

Update Required To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

Anke Verschueren

Anke Verschueren (1994) neemt haar grote liefde, de taal, overal mee naartoe. Van papier naar podium naar podcast. Ze heeft een masterdiploma Nederlands en studeert nu Woordkunst aan het Koninklijk Conservatorium Antwerpen. Ze werd derde in de txt-on-stagewedstrijd Naft voor Woord 2017 en ging op Das Mag Zomerkamp. In haar vrije tijd bewerkt ze Middelnederlandse literatuur tot luisterverhalen, doet ze stemmenwerk voor reclamespotjes en zingt ze.

Als opdrachttekst bij de aanmelding voor de residentie brengt Anke een ode aan Charles Mingus via een audioverhaal.

Oude werken, jonge schrijvers

Jonge Vlaamse en Nederlandse auteurs die eeuwenoude artefacten laten spreken. In korte poëzievoordrachten en prozavertellingen laten zij de unieke stemmen horen van kletterend wapentuig, ingetogen schilderingen en verrassende voorwerpen.

deBuren gaat sinds 2012 iedere zomer met een groep aanstormend schrijftalent uit de Lage Landen naar Parijs. Twee weken verblijven ze daar om over de grenzen heen elkaars werk en ideëen te leren kennen en aan nieuw materiaal te werken. De lichting van 2018 brengt een artefact uit de tentoonstelling over de Tachtigjarige Oorlog op literaire wijze tot spreken. Wat zie je door de ogen van de mensen aan de rand van een schilderij? Hoe klinkt de knal van een tiental kanonskogels en wat heeft het beulszwaard van Van Oldenbarnevelt ons te vertellen?

'Toen wapens woorden werden' verscheen woensdag 24 oktober op de blog van Ons Erfdeel en in het Engels op de blog van The Low Countries, onder de titel 'When weapons became words'.

Tijdens de Nacht van de Geschiedenis bezetten de literaire talenten uit onze schrijfresidentie de expo 80 Jaar Oorlog in het Rijksmuseum. Anke Verschueren schreef over de stukken bij het verdrag van Münster, die te zien zijn in de zaal Vrede.

Je hoort de verhalen, gedichten en reflecties ook elke doordeweekse oktoberavond in Nooit meer slapen en leest ze op de websites van Maand van de Geschiedenis en deBuren.

Vertel het verder: