Jeroen Olyslaegers in gesprek met jonge schrijvers

"Ik leerde enorm veel door te lezen, maar ik merkte dat ik alles wat ik las weer aan het deconstrueren was vanuit een intelectuele reflex. Om dat tegen te gaan begon ik meer en meer op de technische kant te letten. Waarom werkt dit wel? Wat is het effect van wat hier staat?

Uiteindelijk heeft het theater mijn intellecturele achtergrond weggewassen. Als theaterauteur leerde ik geschenken maken. Ik merkte dat wanneer dramaturgen en acteurs mijn teksten als cadeaus beschouwden, ze de energie erin doorgaven. Daarom lette ik er tijdens het schrijven op om spelplezier in mijn stukken te steken. Ik vroeg me voortdurend af wat het effect van iets was in plaats van me zorgen te maken of het publiek de boodschap wel zou begrijpen.  Zo heb ik heb me geëmancipeerd van mijn opleiding."

"Literatuur is een empathiemachine en de maatschappij heeft meer empathie nodig. Sinds de jaren tachtig is het klimaat verkild. Waarden die uit empathie voortkomen, zoals de zorg voor armen, worden nu aangevallen. Literatuur is een vorm van alchemie. Met alchemie bedoel ik: het overgaan van de ene toestand in de andere, bijvoorbeeld van zelfzekerheid naar twijfel, of omgekeerd. Literatuur heeft de kracht mensen tot denken aan te zetten."

"Vergis je niet: het neoliberalisme zal instorten. In één van mijn columns schreef ik: "Alles zal worden onthuld, o lezer. Het is maar een kwestie van tijd." Ik lijk gelijk te krijgen. In het zuiden van België stort de regering in. Alles stort in elkaar. Maar wat doen we? We doen alsof het normaal is.

Elk systeem van bezetting steunt op normaliteit. De generatie van onze achterkleinkinderen gaat een oordeel uitspreken over ons, en dat is nu al onrechtvaardig, want moraliteit gaat niet over het verschil tussen goed en kwaad kennen, maar over actie ondernemen of niet, over het engagement in daden omzetten."

"Ik geloof heel erg in de lange termijn. We zijn een verzameling DNA dat uiteindelijk uit planten evolueerde. Dat DNA heeft miljoenen transformaties overleefd en is uiteindelijk bewust geworden en zit hier nu met jullie te communiceren. Alles maakt een verschil uit. Dat is de hoop die ik zelf heb moeten verwerven. En je moet daarbij op lange termijn durven te denken. De Warmste Week bijvoorbeeld die elk jaar georganiseerd wordt, is te beperkt in tijd, en daardoor blijft de hele actie nog te symbolisch.

Wij hebben 25 weken lang soep uitgedeeld aan daklozen in Antwerpen en ik merke dat hoe langer onze actie duurde, hoe concreter ze werd. Zeker toen we voor de kerstmarkt plaats moesten ruimen en naar het Astridplein werden verbannen, stonden we midden tussen de bedelaars. Daar ging het er niet om een politiek statement te maken, maar om echt iets te doen. Steeds meer mensen sloten zich aan en gaven een tent, een grote kookpot, biogroenten, mensen in armoede stapten mee in de organisatie."

"We maken onszelf ongelooflijk veel wijs over schrijven. Maar wat is onze grootste tegenstem? Dat is de angst. De angst dat het nooit zal lukken. 

Wel, verbeeld die angst als een portier. Om die tekst te schrijven moet je naar de andere kant van de deur, maar de portier laat je niet binnen. De stress slaat toe en nu wordt het interessant. Je kunt bijvoorbeeld onderhandelen om binnen te geraken. Dat lukt, maar na de eerste 10 000 woorden bots je op een nieuwe portier en nog één en nog één. En uiteindelijk is er de portier die wanneer je boek gepubliceerd wordt, zegt: "Niemand gaat dat goed vinden, wat maakt ge uzelf wijs?"

Dat is de wereld van de schrijver. Schrijven is een gevecht met jezelf. Maar ik doe het toch, omdat het mij prikkelt en scherper maakt."

En of Jeroen Olyslaegers nog een vraag heeft aan de jonge talenten? Jazeker: "Wat is jullie langetermijnvisie? Waar wil je over twintig jaar staan, niet alleen met jezelf als schrijver, maar ook met jezelf als mens?" Jah... moeten we toch even laten bezinken, bij een goed glas wijn en tot in de late uurtjes.

Meer weten? Lees wie de deelnemers van 2017 zijn en wie ze ontmoeten