Zwijgen als politiek ritueel

"Un secret est une chose qui se raconte à une personne, ... à la fois."
("Een geheim vertel je aan één persoon, ... tegelijk.")

Van wie bovenstaande uitspraak is weet ik niet, maar ik heb er de laatste dagen dikwijls aan moeten denken. Een oude meester en mentor die de toenmalige politiek (1960-1980) goed kende, herhaalde ook steeds : De mes amis protégez-moi, mes ennemis je m'en charge. (Mijn vijanden die kan ik zelf aan, bescherm me tegen mijn vrienden). Hij was zeer teleurgesteld over politieke 'vriendschap', die hij een contradictio in terminis noemde. Ontrouw, broeder- en zustermoord kwamen bij alle partijen voor. Tijdens de voorbije maanden is het mij opgevallen hoe talrijke Vlaamse en Belgische politici er een spelletje van gemaakt hebben om collega's, hun waarde, dierbare en achtbare collega's te besmeuren en te beschadigen. Met de meesten onder hen kan je vandaag een gesprek voeren over de ernst van de situatie en de bedenkelijkheid van het lekken, maar ik vraag me af welke politicus in dit land nog lekvrij en 'impermeabel' is.

Zou de mobiele telefonie lekbevorderend zijn? Het is zo makkelijk geworden. Ik vind het niet leuk om met iemand een gesprek te hebben die constant één oog op het mobieltje of de blackberry richt. Het doet denken aan de televisiejournalist die niet naar het antwoord luistert, maar op het spiekbriefje de volgende vraag ontdekt. Zou het een suggestie zijn voor Kris Peeters, toch de strenge patron van de Vlaamse regering, om met zijn collega's af te spreken tijdens de paar uren per week dat de regering samen zit de mobiele telefonie even te laten voor wat ze is? Misschien moet een historicus helpen en vertellen over het pre-gsm, pre-email, pre-fax, pre-telex tijdperk, toen mensen nog brieven schreven en graag wachtten op het antwoord. Het ongeduld maakt dat wij vandaag zoveel tijd verliezen. Onze steeds snellere en simpelere communicatie-instrumenten zorgden ervoor dat wij meer gijzelen en gegijzeld worden door een veelheid aan ongenuanceerde en dikwijls overbodige boodschappen.

Ik heb altijd geweigerd te geloven dat er in België of Vlaanderen maffiapraktijken zouden zijn, om de eenvoudige reden dat wij vreselijke babbelaars zijn. De eerste regel van de omerta is dat je kan zwijgen. In dit land wordt te weinig gezwegen, is er te weinig stilte, wordt er te veel 'luidop gedacht'. Toen ik zes was zei mijn vader : "Je kan nu goed spreken, leer nu ook luisteren". Waarschijnlijk zijn onderhandelingen vandaag moeilijk omdat niemand nog echt luistert, behalve naar zichzelf.

Een goede staatshervorming die nodig is voor alle Belgen zal niet per sms worden geregeld. Vandaar tien Valentijnsuggesties. Nieuwe rituelen en regels voor een land in déconfiture.

1. In het Belgisch en Vlaams parlement wil een nieuwe gedragscode dat er tijdens plenaire of commissievergaderingen niet meer wordt gecommuniceerd met de buitenwereld.

2. In openbare vergadering luisteren de aanwezigen naar de spreker. Kranten lezen en correspondentie afwerken gebeuren buiten het halfrond.

3. Gsm-verkeer is een communicatie tussen twee individuen met een zeer privaat karakter. 

4. Respect voor het privé-leven wordt beter gedefinieerd en beschermd. Inbreuken worden beter bestraft.

5. Politieke verslaggevers onthouden zich van triviale anekdotes uit het privé-leven. Ook binnen de journalistiek worden de genres opnieuw duidelijk. Of je maakt een kwaliteitskrant, of je maakt een sappig roddelblad. Het vermengen van de genres leidt tot slechte bastaardvormen.

6. Het privé-domein van elke burger is onschendbaar. Iedere burger heeft recht op zijn of haar geheim.

7. Staatszaken worden besproken tussen 08.00 en 20.00 u. Vergaderen is geen kracht- of gevechtssport. Vrachtwagenchauffeurs hebben een tacometer om het verkeer veiliger te maken. Politieke creativiteit, zorgvuldig bestuur, genuanceerde wetten en wijze inzichten komen zelden voor bij oververmoeide dames en heren.

8. Zoals wielrenners te pas en te onpas getest worden op gebruik van externe chemische hulpmiddelen, zullen politici maandelijks medisch getest worden. Oververmoeide politici worden gediskwalificeerd. Zonder corpore sano geen mens sana.

9. Alle autochtonen volgen een cursus 'herinnering'. Steeds belangrijk om de kleine en de grote geschiedenis te kennen. Histories als lessen in nederigheid.

10. Aimer c'est connaître. Om een juiste staatshervorming te realiseren wordt betere informatie verspreid over de andere gemeenschappen en gewesten.

Vermits symbolische waarden vandaag zo belangrijk zijn moeten ook de rituelen die deze symbolen vormgeven, gekoesterd worden. De Lage Landen waren in de Middeleeuwen en de barok bekend voor hun verfijning. Waarom zouden wij de gouden draad niet opnieuw oppikken?