Masturberen met de wereld als schaamlap

Masturberen met de wereld als schaamlap

Bart Smout

Kerken zijn geweldige plekken om aan jezelf te ontsnappen. Lopend door de Kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele in Brussel kijk ik voortdurend hemelwaarts. Via de lange zuilen en langgerekte ramen val ik omhoog. Buiten staat alles stevig aan de grond, maar binnen de kathedraal geldt het principe van de omgekeerde zwaartekracht. Omhoog vallen betekent: uit jezelf vallen. Het is een ervaring die ik altijd heb in kerken en kathedralen, ook al hebben meneer Jezus en ik nooit telefoonnummers uitgewisseld en lijkt het mij onwaarschijnlijk dat dit ooit gaat gebeuren. En toch: ook zonder Jezus geloof ik in een paradijs. De hemel, dat is niets anders dan een plek buiten jezelf.

Een uur later bezoek ik de tentoonstelling van kunstenaar Erik van Lieshout in museum Wiels. Want naast de kerk heb je ook nog de kunsten, zo denk ik erover. Als je op één dag zowel de kerk als de kunsten hebt kunnen dienen, kun je 's avonds met een gerust hart naar bed gaan, en mag je als beloning best je hamer en klokkenspel stevig beetpakken terwijl je de twee grote K's even laat voor wat ze zijn.

De tentoonstelling van Erik van Lieshout bestaat overwegend uit video-installaties. De eerste video van Van Lieshout die ik bekijk, heet Ego. Andere video's die ik zie heten: Janus, Sex is Sentimental en The Basement. Al snel kom ik tot de conclusie dat ze wat mij betreft allemaal Ego mogen heten. Neem nu The Basement, waarin Van Lieshout de leefomstandigheden van de katten wil verbeteren die in de kelders onder het Hermitagemuseum van Sint-Petersburg leven. In een documentaire-achtige stijl wordt dit proces vastgelegd. Het is malligheid en aanstellerij troef.

Muurtjes worden geschilderd en er worden gekke krabpaaltjes gemaakt. Ondertussen is de heer Van Lieshout continu in beeld en tettert erop los dat het een lieve lust is. Om het geheel nog enig gewicht mee te geven, zijn de wanden rondom de video-installatie behangen met foto's van onder andere Vladimir Poetin.

Was meneer Erik actievoerder in plaats van kunstenaar, dan liep hij rond met een bord waarop misschien een geëngageerde kreet staat, maar waarvan het handvat als een neonpijl naar zijn eigen kop wijst, een brede grijns op het smoelwerk omdat het zo mooi wordt uitgelicht.

Op een informatiebordje lees ik dat het werk van Van Lieshout wordt gekenmerkt door de strijd tussen zijn eigen behoefte aan aandacht en zijn behoefte iets voor de maatschappij te betekenen. Aha, denk ik. Dat spelletje kon je twintig jaar geleden misschien nog spelen, onder de vlag van het postmodernisme, maar lijkt mij nu hopeloos verouderd. De zelfondervragende kunstenaar, die via zijn ego de wereld onder de loep neemt, en daar zogenaamd interessante vragen bij stelt, wordt het niet eens tijd om dat soort navelstaarders een schop onder hun hol te geven? Masturberen met de wereld als schaamlap, ik ben er niet dol op.

Op de bovenste verdieping van Wiels stuit ik op grote ramen van matglas. Links in de hoek zie ik een kleine cirkel van doorzichtig glas. Ik loop naar de cirkel en kijk naar buiten. De skyline van Brussel tekent zich voor me af, grauw en grillig. Als vanzelf zoeken mijn ogen een kerkgebouw op en vallen langs de ranke torenspits omhoog de hemel in.

Zou Van Lieshout ook eens moeten doen. Uit zichzelf vallen.

Benieuwd naar wat er nog meer uit de pennen vloeide?

Talent op Tilt is een talentontwikkelingsprogramma van Tilt en deBuren. Zes auteurs scherpten dit voorjaar hun pen: Giuseppe Minervini, Jens Meijen (de eerste Belgische Jonge Dichter des Vaderlands), Loren Brouwers, Marjolijn van de Gender, Bart Smout en Leen Pil. Tilt en deBuren haalden hen in het najaar naar het podium met een bijzondere schrijfopdracht: 'Volg een onbekend persoon op social media en laat je inspireren.' Gemist? Lees hier hun teksten!