Pietenpact: veelgestelde vragen

Op vrijdag 11 november 2016 lanceerde deBuren het Pietenpact, voor een Sinterklaasfeest zonder raciale stereotyperingen. Er volgde een vloed aan reacties, zowel positieve als negatieve. We merken echter dat de tekst niet altijd goed begrepen werd. Daarom formuleren we hier een antwoord op de meest gestelde vragen.

1. Waarom neemt deBuren dit initiatief?

deBuren is een Vlaams-Nederlandse organisatie, die maatschappelijk en cultureel debat wil stimuleren. We diepen vraagstukken uit die aan weerzijden van de grens leven en signaleren goede voorbeelden uit Vlaanderen aan Nederland en omgekeerd.

Het Pietenpact is een bevestiging van wat belangrijke organisaties, zoals de twee grote onderwijsnetten en televisie-omroepen, in Vlaanderen al een tijdje doen. Ook in Nederland kiest RTL sinds kort voor een Roetveegpiet in plaats van de traditionele zwartgeschminkte Piet.

Zowel in Noord als in Zuid is er dus een evolutie merkbaar naar een geüpdatete Pietfiguur, en het Pietenpact geeft daar een naam en extra zichtbaarheid aan, opdat iedereen die het feest wil vieren zich erdoor kan laten inspireren.

2. Wil het Pietenpact de mooie Sinterklaastraditie beëindigen?

Integendeel. Er is al enkele jaren druk vanuit de internationale media en de commercie, waarbij de Kerstman aan belang wint, ten koste van onze eigen Sinterklaas. De Kerstman is in veel meer landen bekend en actief. We willen de mooie Vlaams-Nederlandse Sinterklaastraditie juist behouden en stimuleren, door hem te laten mee evolueren met de tijd.

3. Is de Sinterklaastraditie racistisch?

Het Sinterklaasfeest wordt in onze landen gedragen door ouders, opvoeders, media, handel maar ook talloze vrijwilligers. Zij hebben geen enkele racistische intentie. Zeker in Nederland voelen bevolkingsgroepen zich evenwel uitgesloten en zelfs aangevallen, zelfs al is dat niet zo bedoeld. Een Intrede zoals nu al twee jaar van Ketnet in Antwerpen, bewijst dat je er zonder veel moeite voor iedereen een feest kunt van maken.

4. Kinderen hebben toch geen probleem met Zwarte Piet?

Het klopt dat blanke kinderen doorgaans geen problemen hebben met Zwarte Piet. Voor een aantal kinderen met een donkere huidskleur ligt dat anders, vooral in Nederland. Dat bewijst een rapport van de Nederlandse kinderrechtencommissaris. Dit zijn gevoeligheden waarmee het Pietenpact rekening wil houden.

5. Zwarte Piet is een traditie. Dat mag je niet veranderen.

Tradities blijven in leven door te evolueren, mee met de tijdsgeest en met maatschappelijke, culturele en demografische tendensen. Piet en Sint zijn door de jaren heen al meerdere keren veranderd. Zo is inmiddels het beeld van Zwarte Piet die stoute kinderen in een zak stopt, dat in Vlaanderen enkele decennia geleden nog vrij gangbaar was, gelukkig helemaal verdwenen.

6. Je importeert een Nederlands probleem in Vlaanderen.

Het tegendeel is het geval: we willen een consensus die gaandeweg aan het groeien is in Vlaanderen signaleren aan Nederland. Het NOS-journaal van 12 november prees de Sinterklaasintrede in Antwerpen aan als een voorbeeld van hoe het vandaag kan. Dat er voor het tweede jaar op rij roetpieten waren, zorgde bij de kinderen niet voor verwarring of teleurstelling. De Intrede van de Sint in Nederland, diezelfde dag, leidde helaas wel tot betogingen en politieoptreden. De aanpassing van de Piet vergt tijd en heeft nood aan goede voorbeelden in beide landen, en daarin wil deBuren zijn rol opnemen, ook al is dit delicate materie.

7. Moet Piet verdwijnen?

Dat zou doodjammer zijn. We vinden Piet een elementair deel van het Sinterklaasfeest. Het enige dat we vragen is om te letten op een invulling die rekening houdt met àlle kinderen die in Nederland en Vlaanderen wonen. Dat is overigens grotendeels de bevestiging van wat in Vlaanderen al een tijdje in stilte aan het gebeuren is: geen domme knecht, geen onderdanig hulpje. De roetpiet is een inspirerend voorbeeld, dat perfect aansluit bij het bekende verhaal dat Piet beroepshalve in schoorstenen daalt en klimt en daardoor zwarte vegen heeft.

Wij zouden het betreuren als Piet zou verdwijnen. Geen Sint zonder Piet; dat maakt deel uit van een mooie traditie in de Lage Landen. Er zijn mogelijkheden om wat nieuwe accenten te leggen, die maken dat het Sinterklaasgebeuren voor àlle kinderen een feest is.

8. Het Pietenpact wil van alles opleggen en vernietigt zo een prachtige traditie.

Het Pietenpact wil niets opleggen; het is een aanbeveling. Het staat mensen vrij om die aanbeveling al of niet te volgen. De organisaties en personen die het ondertekenen, passen het al toe of zullen dat voor nieuw materiaal in 2017 gaan doen.

9. Moet alles wat herinnert aan het vroegere Pietenbeeld nu meteen weg?

We vragen niet om bestaande boeken, films, tv-programma's enz... meteen op te doeken of weg te gooien. Het Pietenpact is een intentieverklaring, die rekening houdt met een redelijke overgangsperiode.

10. deBuren negeert de mening van de tegenstanders.

Dat is zeker niet de bedoeling; deBuren is een huis van debat. Vandaag wordt dat niet langer in gesloten bijeenkomsten gevoerd, onder gelijkgezinden, maar ook via sociale media. We kunnen niet reageren op scheldpartijen op internet. Maar we willen graag het open gesprek voeren met critici van het Pietenpact, om te weten waar zij precies aanstoot aan nemen.

De talrijke reacties gaven ons ook goed aan wat er aan frustraties en irritatie leeft bij de brede bevolking. Als debathuis zullen wij die thema's volgend jaar niet uit de weg gaan.

Lees het Pietenpact van deBuren.