Wim Brands (1959 - 2016) | Vaarwel, lonesome cowboy van de literatuur

Met het overlijden van Wim Brands verliest de Nederlandstalige cultuur een tegendraads icoon, een man die wars van mode en markt eigenzinnig programma's maakte waarin de literatuur centraal stond. Bij deBuren leerden we hem in de loop van de jaren kennen als een even bevlogen als dwarse vriend die altijd vol voor de inhoud ging en gulzig schreef, dacht en interviewde.

In 2013 vroegen we hem om voor het project citybooks Gent te bezoeken. Hij zag dat plan wel zitten, zo vertelde hij me, en vroeg me: ‘Wist jij dat de Gentse fanfare tijdens de Eerste Wereldoorlog een olifant heeft opgegeten?' Die anekdote zou hij verwerken in zijn aangenaam meanderende verhaal De fanfare die een olifant opat. Deze tekst - door hemzelf voorgelezen - is tot op de dag van vandaag een van de meest beluisterde verhalen van onze website.

Het onderwerp liet hem ondertussen niet los, zo merkte ik toen ik de oorlogsbloemlezing Alle malen zal ik wenen van Het Liegend Konijn (april 2014) opensloeg. Daarin stond een gedicht van Wim, in zijn typische, toegankelijke vertelstijl geschreven.

1917

Om de Amerikanen over te halen over te steken en
mee te vechten
verzon Edward Bernays verhalen,

het meest succesrijk was zijn anekdote
over de olifant en de fanfare:

hoe de leden van een Vlaamse fanfare
de olifant in hun dierentuin doodden
en opaten toen ze hoorden dat

de vijand in aantocht was.

Die olifantenanekdote was dus niet waar geweest, Wim had zich erin verdiept en presenteerde het resultaat van zijn zoektocht elegant en onnadrukkelijk in een gedicht. Didacticus die hij was, voegde hij aan dit gedicht een post scriptum toe dat ik eveneens graag integraal citeer.

PS. Edward Louis Bernays (Wenen, 22 november 1891 - New York City, 9 maart 1995) was een propagandist die in opdracht van de Amerikaanse president Woodrow Wilson het Amerikaanse volk klaarstoomde voor de oorlog. Zijn methoden vormen de basis van wat wij kennen als public relations. Bernays leerde het Amerikaanse bedrijfsleven hoe ze mensen konden laten verlangen naar producten die ze niet nodig hadden.

We zullen de stem van deze erudiete lonesome cowboy van de literatuur missen.

Willem Bongers-Dek
Brussel, 5 april 2016

In 2013 sprak Wim Brands op vraag van deBuren en het STAM (Gent) zijn citybook De fanfare die een olifant opat in. Beluister het hier...