Toespraak van Dorian van der Brempt naar aanleiding van de heropening van deBuren

Mevrouw de minister van Cultuur,
Mijnheer de minister van Buitenlandse Zaken,
Mijnheer de Ambassadeur,
Dames en heren hoogwaardigheidsbekleders,
Vrienden en andere gezond nieuwsgierigen,

In naam van alle medewerkers en bestuurders van deBuren dank ik u voor uw aanwezigheid op deze heropening van ons huis. Het Vlaams-Nederlands Huis deBuren is er gekomen nadat Nederland is ingegaan op de Vlaamse uitnodiging om in Brussel samen een culturele aanwezigheid vorm te geven. Om de beslissing te nemen was er veel overleg en tijd nodig maar ook een moment waarop twee enthousiaste jonge politici, Rick van der Ploeg en Bert Anciaux, minister van Cultuur waren. Op 21 juni 2004, enkele dagen voor het EU voorzitterschap van Nederland werd het Vlaams-Nederlands Huis voor Europa (later deBuren) geopend door de ministers Medy van der Laan en Paul Van Grembergen. Deze laatste is hier vandaag vertegenwoordigd door Axel Buysse, vertegenwoordiger van de Vlaamse Regering bij de EU. Hij vroeg mij om bewindslieden en bestuur in zijn naam te danken voor de geleverde inspanningen.

Op mijn beurt wil ik de voorzitter, de raadsleden en de medewerkers van de Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen-Nederland hartelijk welkom heten. Wij hopen dat onze cohabitatie zal leiden tot scherpe adviezen en constructieve projecten.

Mevrouw de minister, dit bouwdossier was ingewikkeld. Niets in Brussel is eenvoudig, zeker bouwen niet. Tussen de droom van deBuren en de daad van de talrijke administraties, heeft deBuren ervaren dat er wetten in de weg staan en soms ook praktische bezwaren. Maar omdat wij niet alleen enthousiaste dromers zijn maar ook pragmatici, heb ik u het zeer on-Vlaamse voorstel gemaakt om het huis niet te vergroten zoals gepland. Liever dan in stenen wil deBuren de beschikbare middelen investeren in projecten, programma's en mensen.

Ruim vier jaar nomadisch bestaan heeft ons geleerd dat goede samenwerking in de culturele sector ook een bron van bezuiniging en efficiëntie is. Vandaag wil ik u, mevrouw de minister, uitdrukkelijk danken voor dit resultaat. deBuren beschikt in het hart van de hoofdstad van Vlaanderen en van Europa vanaf nu over een prachtig instrument. Wij zullen het koesteren en ervoor zorgen dat er vruchtbare ontmoetingen plaats zullen vinden tussen kunstenaars, opiniemakers en publiek. deBuren zal een huis blijven van gezond twijfelen om de vertwijfeling te voorkomen.

Soms kreeg ik de opmerking dat wij te veel aandacht hadden voor literatuur en te weinig voor creatieve industrieën. Voor deBuren is literatuur zonder twijfel een van de meest creatieve activiteiten. Met Radioboeken en citybooks hebben wij het oudste beroep van de wereld – het vertellen van verhalen – gekoppeld aan de technologie van vandaag. Het digitaal literair aanbod van deBuren van origineel Nederlandstalig werk en de vertaling hiervan heeft in zeven jaar geleid tot meer dan 3.500.000 downloads. Tijdens de laatste zomermaanden werden per minuut vijf verhalen van deBuren ergens in de wereld gedownload. Zo werden we een van de meest bezochte literaire sites.

Alle citybooks zijn gratis te lezen en te beluisteren in het Nederlands, Frans en Engels. citybooks omvat ook vertalingen in tien andere talen: het Armeens, Pools, Macedonisch en Albanees kwamen aan bod als hoffelijkheidstaal in respectievelijk Yerevan, Lublin en Skopje. We presenteren gevestigde Vlaamse en Nederlandse schrijvers en jonge talenten in verschillende andere talen en we halen anderstalige stemmen binnen in onze eigen literatuur. Dat Europa dit waardeert, bleek uit de steun van 200.000 € die Europa ons gaf om het project internationaal stevig uit te verankeren.

Op het gebied van beeldende kunsten beperken we ons tot grafische kunsten en fotografie. Beneden kunt u de originele tekeningen van Dick Matena zien die Kaas van Willem Elsschot in een getekende versie brengt. Wij toonden deze werken in Barcelona en Jakarta. Een deel van ons meubilair beneden zijn de kisten die de werken vervoerden. Wij hebben onze kisten bewaard. Je weet maar nooit.

Pieter-Jan De Pue en Teun Voeten brachten beelden voor debat mee uit Afghanistan, Iran en Mexico. Wij coproduceerden de tentoonstelling van de Zuid-Afrikaanse fotograaf Santu Mofokeng in het Jeu de Paume in Parijs en Extra City in Antwerpen. Vandaag hangt zijn werk in het Frans-Duitse paviljoen in Venetië. Friederike von Rauch leerde u kennen in de Canvas Connection van de Vlaamse Cultuurzender. Zij resideerde voor deBuren in Rotterdam en Brussel en maakte een prachtige reeks Sleeping Beauties over gesloten musea; een reeks waarin ook het KMSKA voorkomt. 

Dames en heren, deBuren is ervan overtuigd dat Nederland en Vlaanderen evidente culturele bondgenoten zijn. Als onze ministers-presidenten samen op reis gaan, denken wij dat een culturele component nuttig en noodzakelijk is om een sterk merk neer te zetten dat vertrouwen geeft in ons kunnen en ons kennen. Moge de gebundelde aanwezigheid van Vlaanderen en Nederland op de Frankfurter Buchmesse een eerste stap zijn naar een meer structurele samenwerking van de Letteren Fondsen. Laat het Vlaamse toekomstige Steunpunt voor Kunsten en de Nederlandse Kunsten Fondsen een voorbeeld zijn van kwalitatieve samenwerking. Twintig jaar Cultureel Verdrag Vlaanderen - Nederland kunnen wij in 2015 het beste vieren door onze synergie te optimaliseren.

Met citybooks is deBuren vandaag aanwezig in dertien landen. In Zuid-Afrika en Indonesië hebben wij Nederlandse en Vlaamse auteurs gepresenteerd naast lokale schrijvers. In Parijs hebben wij dankzij Jos Aelvoet gebruik kunnen maken van de generositeit van de Stichting Biermans-Lapôtre. Een Belgisch-Luxemburgs Huis in 1926 door een Nederlandse (Limburgse) selfmademan opgericht, deBuren avant la lettre, culturele diplomatie, lang voor het begrip bestond.

Mevrouw de minister van cultuur, mijnheer de minister van Buitenlandse Zaken, Vlaanderen en Nederland hebben elk op hun manier bezuinigd op cultuur. Vanuit een deBurenperspectief is dit een vreemde beslissing. Wij denken dat de kwaliteit van onze kunstenaars en talrijke culturele instellingen een zeer herkenbare troef is voor de komende, economisch moeilijke jaren. Op de Biënnale van Venetië zien wij dit jaar hoe jonge landen zich manifesteren en profileren. Indonesië, Oezbekistan en de Emiraten waren nog nooit zo expliciet aanwezig. De Chinezen blijven Ai Wei Wei gedogen en zelfs de Russen tonen humor door in de Femen-tijd de toegang aan mannen te verbieden in een deel van hun paviljoen. De geschiedenis leert ons dat kunstenaars en filosofen excellente diplomaten zijn, van Erasmus en Rubens over Malraux tot Gergiev.

In 2015 wil deBuren in Ieper een Syrische auteur uitnodigen voor citybooks. Wij herdenken niet enkel de Groote Oorlog maar ook de eerste chemische oorlogsvoering. Zo zal deBuren altijd trachten traditie en moderniteit, reflectie en creatie, actualiteit en context te presenteren in Brussel, Vlaanderen en Nederland.

Meer dan ooit zijn wij ervan overtuigd dat de kwaliteit van samenwerkingsverbanden de grootste garantie voor succes is. Wij danken graag alle partners in Brussel, Nederland, Vlaanderen en de wereld met wie wij mochten samenwerken en we danken Nederland en Vlaanderen om deBuren politiek te steunen en financieel mogelijk te maken. Wij zijn waarschijnlijk verwend maar we zijn ook dankbaar, als u mij dat ouderwets woord even toestaat.

Mevrouw de minister, mijnheer de minister, ik bied u graag als eersten dit boekje aan. Wij hebben het voor deze gelegenheid gemaakt. Twintig jonge mensen, schrijvers, theatermakers, journalisten en filosofen uit Vlaanderen en Nederland geven Goede Raad. Het is geen pretentieus manifest geworden maar een frisse wind, geblazen door niet-industriële, creatieve mensen.

Ik nodig u graag uit om beneden het glas te heffen. U ontdekt in het dalen ook het getekende gedicht dat Lies Van Gasse ons heeft geschonken.

Ik dank u,

Dorian van der Brempt, directeur van deBuren
Brussel, 4 september 2013

Deze speech in beeld: