Pas op met die Hollanders

"Toen ik met deBuren twee weken op residentie in Parijs vertrok, kreeg ik op weg in de Thalys telefoon. Het was mijn moeder. Ze wilde me nog snel goede raad meegeven: ‘Pas op met die Hollanders.'" Bent u benieuwd wat de Pools-Vlaamse radiomaker Katharina Smets in Parijs beleefde? Kom dan naar de Parijsmiddag in het Vlaams Parlement en lees nu al de 'goede raad' die Smets schreef vanwege de heropening van deBuren.

‘Pas op met die Hollanders.' Toen ik met deBuren twee weken op residentie in Parijs vertrok, kreeg ik op weg in de Thalys telefoon. Het was mijn moeder. Ze wilde me nog snel goede raad meegeven: ‘Pas op met die Hollanders.' Ik moest zo hard lachen dat ik vergat te vragen wat ze nu precies bedoelde. Daar werd ze wat kwaad van en er volgden nog enkele astrante uitspraken over en weer. Gelukkig was het gesprek in het Pools, want het was te laat: ik was al omsingeld door Hollanders.
          Het probleem met de goede raad van mijn moeder of de communicatie in het algemeen in het Vlaams-Poolse gezin Smets-Wazgird is de voortdurende absurde ondertoon in de gesprekken. Het is nooit echt duidelijk wat gemeend is. Misschien is het Poolse humor. Of de tweetaligheid. Misschien is het gewoon het plezier van het kwellen, van ruziemaken met iemand die niet weg kan en niet weg zal lopen omdat je nu eenmaal samenleeft en gedoemd bent om elkaar, ondanks alles, graag te zien.

Ik ben een jaar of zeven. Mijn moeder ligt op sterven en ik word ontboden in haar kamer voor de laatste woorden. Het vertrouwde drama. Hoewel ik niet groter dan een meter twintig moet zijn geweest, herinner ik me naast de angst en het verdriet een vreemd gevoel. Wat als ik me niet serieus kan houden? De kamer is schemerdonker en ik zit op het witte kleedje bij het hoofdeind. Ik kom dicht genoeg om haar zachte stem te kunnen verstaan.

‘Kasiuniu. Wil je me een ding beloven?'
Ik ben al op mijn hoede.
‘Als ik er niet meer ben, later. Wil je me beloven dat je met een Pool trouwt?'
‘Miljaar. Een Pool.'
Wat volgt is een verbazend levendige woordenwisseling voor een sterfbed.

Ik herinner me nog een vlammende ruzie met mijn moeder. In de auto. We zitten naast elkaar en kunnen dus niet weg. Ik weet nauwelijks nog waar het over gaat, ik denk over mijn broer die het gedurfd heeft iets te beginnen met een Frans meisje. Want je weet wat ze zeggen over Franse meisjes. Er wordt episch kort door de bocht gegaan. In zo'n geval heb je twee opties. Je kan er maar beter mee lachen want anders moet je huilen. Op dat moment kantel ik bijna naar de tweede optie. Dan kijkt mijn moeder naast zich, valt uit de toon en vraagt zacht en serieus: ‘Je denkt toch niet dat ik dit meen?'
          ‘Hoe moet ik het anders interpreteren?'
          ‘Als een cultuurverschil.'
          Ik kijk een tijdje verbouwereerd uit het raam en neem een besluit. Ik heb het cultuurverschil aanvaard. Meer nog: omarmd. Het ongemakkelijke en het absurde is vertrouwd geworden. Het theatrale van een gewoon telefoongesprek, de overtrokken emoties bij het avondeten. Lachen is de enige optie.

Katharina Smets (1984) is een Pools-Vlaamse radiomaker (VRT en VPRO) en docent. In samenwerking met deBuren organiseert ze In The Dark: avonden vol geluidsverhalen met muziek, taal, stem en een goed verteld verhaal. Dankzij deBuren en de Stichting Biermans-Lapôtre resideerde ze tijdens de zomer van 2013 in Parijs.