Parijs: een liefdesgeschiedenis?

De cadenas d’amour werden een aantal jaar geleden voor het eerst gesignaleerd op de Pont des Arts, een voetgangersbrug die het Louvre met Saint-Germain des Prés verbindt. Rond dezelfde tijd deed dit fenomeen ook zijn intrede in andere wereldsteden. In Keulen is de Hohenzollernbrücke, een reusachtige spoorbrug over de Rijn, de afgelopen vijf jaar overladen met zeker meer dan tienduizend hangsloten. En in Moskou is het een traditie dat pasgetrouwde stellen een slot aan de Luzhkovbrug bevestigen om zo hun liefde te bezegelen. Deze brug raakte zo vol dat er nu speciale boomachtige sculpturen van metaal zijn geplaatst om de traditie te kunnen voortzetten.

De wortels van deze internationale trend liggen niet in Parijs, maar in de Balkan. In het Servische Vrnjačka Banja bevindt zich de Most Ljubavi, beter bekend als ‘Bridge of Love’. Volgens de overlevering werd ene Nada, schooljuf van beroep, vlak voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog verliefd op een Servische officier genaamd Relja. Ze waren verloofd toen Relja naar het front in Griekenland werd gestuurd. Het Servische leger werd verslagen, maar Relja vond zijn geluk bij een dame uit Corfu. Hiermee kwam de relatie tussen Nada en Relja abrupt tot een einde. Nada kwam het liefdesverdriet nooit te boven en overleed niet veel later. Uit angst hun partner te verliezen begonnen jonge vrouwen uit het plaatsje hangsloten met hun naam en de naam van hun geliefde aan de brug te bevestigen waar Nada en Relja vroeger afspraken. Deels uit eerbetoon aan de gefnuikte liefdesgeschiedenis en deels om hun eigen relatie te beschermen tegen soortgelijk onheil.

De traditie verwaterde totdat dichteres Desanka Maksimović de legende aanstipte in haar gedicht Molitva za ljubav (letterlijk ‘Gebed voor de liefde’). Het blies het oude ritueel nieuw leven in. Sindsdien is het langzaamaan bekender geworden in binnen- en buitenland en recent als een ware hype overgewaaid naar steden als Brussel, Rome en Tallinn. De Parijzenaren konden uiteraard niet achterblijven.

Natuurlijk pikt de lokale economie in Parijs een graantje mee. Om de hoek van de smalle Pont de l’Archevêché vind je gegarandeerd een straatverkoper of kiosk die liefdesparen faciliteert. Geheel volgens Parijse traditie is een slotje voor een symbolisch, hoog bedrag te koop en bestaat de mogelijkheid om er direct iets in te laten graveren. De gemiddelde teksten komen niet verder dan x hartje y plus een datum: ‘Laurent & Isabelle, 1-6-2009’ of ‘M ♥ M 18-2-10’. Sommige stellen hebben zelf een permanent marker gekocht waarmee ze zich een grotere tekstuele bewegingsvrijheid verschaffen. Het resultaat overstijgt de gemiddelde tweet of sms nauwelijks in lengte of vindingrijkheid.

Ik zie de handeling live voor mijn neus gebeuren. Een bruid en bruidegom buigen zich op de dag van hun leven met een stift in de hand over een hangslot. Voorzien van een persoonlijke voetnoot wordt het aan de brug vastgemaakt. Er vindt druk overleg plaats over de beste plek. Men neemt samen een besluit, waarna de finale van dit eigentijdse ritueel volgt: de geliefden kieperen de sleutels over de schouder in de rivier. (Ik ontwaarde overigens ook een cijferslot met inscriptie aan de Pont de l’Archevêché, maar dat blijft toch een wat sneue uitzondering.)

Je zou het ritueel kunnen zien als trouwen voor beginners. Zowel toeristen als locals maken gretig gebruik van de mogelijkheid te wennen aan een symbolische verbintenis die eeuwigheid impliceert. Voor de één wordt de brug een bedevaartsoord, voor de ander blijft het bij een herinnering. Voor een enkeling gaat het zo fout in de liefde dat men zich genoodzaakt ziet ‘s nachts met een betonschaar of reservesleutel de relatie ook symbolisch te ontbinden.

Maar wat gebeurt er eigenlijk met de roestvrije slotjes van verbroken relaties? Al variëren de statistieken licht per land, als vuistregel geldt dat één op de drie huwelijken eindigt in een scheiding. De gemiddelde houdbaarheidsdatum van een huwelijk schommelt zo tussen de zeven en vijftien jaar. Dan gaat een hangslot langer mee. Zo kijk je met andere ogen naar de collectieve ode aan de liefde op de brug. Je zou ook kunnen zeggen dat het een monument is van een monogaam misverstand. Een slotje blijkt snel gekocht en eenvoudig in gebruik, maar het voert voor met name toeristen te ver om bij het stranden van relatie of huwelijk met een slijptol naar die ene brug in Parijs te gaan. Waarom zou je ook als je weet dat de kracht van liefde schuilt in de herinnering? Het meest geliefde Parijs is de stad die alleen nog in de hoofden van mensen bestaat.

In werkelijkheid worstelt Parijs met de liefde. De romantiek brengt nieuwe monumenten voort die het monumentale tarten. Dat de slotjes in Dublin onwenselijk waren en direct werden verwijderd is nog te begrijpen, maar van een stad die liefde predikt en exploiteert mag men een tolerante houding verwachten. Toch verdwenen in 2010 alle cadenas d’amour aan de Pont des Arts op raadselachtige wijze. Het stadsbestuur had kort daarvoor aangegeven zich te beraden op stappen tegen de love lock revolution. Van een verbod is het nog niet gekomen, maar de unieke verzameling namen en data is hoe dan ook verloren gegaan. Zoals bij een kerkhof dat men ruimt is er geen weg terug. Een wellicht troostrijke paradox is dat er nu relaties zijn die hierdoor de toegedichte eeuwigheid van een hangslot overleven. Parijs droomt hardop van liefde, maar tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. Desondanks zullen de bruggen van Parijs gebukt blijven gaan onder het gewicht van de liefde.

(p.s. Droom je ook over een padlock aan een brug in Parijs? Pas op: de slotjes van geliefden en minnaars hebben aparte hangplekken. Ik zeg niet welke, maar waar het drukker is valt gemakkelijk te raden.)

Foto Nathan de Groot © Marianne Hommersom
Foto Cadnas d'amour © Groume

Meer weten over het residentieproject van deBuren? Klik hier.
Benieuwd wat de medereizigers van Nathan schreven in Parijs? Klik hier.

Deze tekst werd voor het eerst gepubliceerd op hard//hoofd.

Dit verhaal is ontstaan op basis van een residentieproject van deBuren in samenwerking met de Stichting Biermans-Lapôtre.