Deze website wordt niet langer ondersteund in Internet Explorer. Update hier je browser voor een betere ervaring.
Hard//hoofd is een dagelijks online tijdschrift met scheppende kunst en beschouwende journalistiek in de vorm van tekst, beeld en geluid. Elke week plaatsen wij hun beste teksten op onze site. Deze week plaatsen wij vijf commentaren van de redacteuren uit hun wekelijkse rubriek 'Hard//talk' over Europese dromen: waarom Nederland werd uitgeschakeld en Europese eenheid een illusie blijft.
Waarom?!
Als ik aan een buitenlander de Nederlandse mentaliteit zou moeten uitleggen, dan zou ik hem een interview van NOS-verslaggever Bert Maaldrink met Oranje-aanvoeder Mark van Bommel laten zien. De klagerige, pesterige journalist tegenover de verongelijkte, starre voetballer. Beter kun je ons gebrek aan fantasie én realiteitszin niet verbeelden.
De roemloze uitschakeling van het Nederlands elftal bracht bij spelers en publiek dezelfde reactie teweeg als bij het uitgaan van een relatie: een mengeling van woede en verdriet, met telkens die gekmakende schuldvraag ‘Waarom?'. Kwam het door het door het heen en weer vliegen tussen Polen en Oekraïne, met temperatuurverschil en al? Was van Bommel te oud? Morrelde het in de groep? Riep Robben nou echt "hou je bek man" naar van Marwijk? De journalisten, fans en voetballers kropen huilend bij hun moeders op schoot terwijl ze tussen hun gesnik door uitbrachten: "Waarom ging het mis? Alles leek te kloppen. We hadden het zo leuk, twee jaar geleden..."
Ze vergaten natuurlijk naar zichzelf te kijken. In het Oranje-drama zagen we twee kanten van het Nederlandse opportunisme keihard met elkaar botsen.
Aan de ene kant had je de spelers, die ondanks hun status allemaal een teleurstellend seizoen kenden, ofwel met hun club, ofwel persoonlijk. Alleen Nigel de Jong werd met Manchester City kampioen in een groot voetballand, maar hij was geen basisspeler. In hun bewijsdrang en arrogantie in de aanloop naar het EK zag je dat de spelers eigenlijk uit een klein landje komen, dat heel graag groot wil zijn, maar dat uiteindelijk niet gewend is. Het waren krampachtige pogingen van verwende kinderen.
Aan de andere kant had je ons, het publiek. Wij zijn ook niet gewend aan groot denken, maar willen, net als de voetballers, graag onze horizon verbreden als het ons geld en ander succes kan bezorgen. Het Nederlandse patriottisme is zuiver egoïstisch. Onze reactie op mislukking is echter niet misplaatste arrogantie, maar defaitisme: we konden er toch niets van. Sorry, grapje! Engelse en Spaanse supporters blijven hun teams toezingen bij een achterstand, in Nederland trekken ze massaal naar de uitgang.
In andere Europese landen wordt bravoure op het veld gecombineerd met een durf om te dromen op de tribunes. Wij kozen voor zelfbeklag en zelfoverschatting en lulden onszelf, zoals wel vaker, de put in.
Door Rutger Lemm
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Eurofiel in kwade tijden
Het zijn geen beste tijden om Eurofiel te zijn. De bedragen in het Steunfonds worden steeds astronomischer en dat gaat op een gegeven moment écht geld kosten. De verkiezingszege van de Griekse conservatieven, waarmee de ontkenning van het Griekse failliet nog een tijdje doorgaat, wordt gevierd als een overwinning voor Europa. De Europese eenwording, ooit een ideaal in de verte, wordt er nu doorheen geramd bij opeenvolgende crisisbesprekingen waarbij de agenda elke keer bestaat uit wat de vorige keer "onbespreekbaar" was. Onder druk wordt alles vloeibaar.
"Als ik het opnieuw zou doen, zou ik beginnen bij cultuur", zou Jean Monnet ooit hebben gezegd. Het is een fabeltje. De architect van de Europese integratie wist wel beter: de gemeenschap begint bij kolen en staal, bij vrij verkeer van personen en diensten, bij het afwenden van nieuwe Europese conflicten - kortom, bij welbegrepen eigenbelang. Vergeleken met negentiende-eeuwse natievorming verloopt het proces nog alleszins humaan. "De grote vragen van onze tijd worden beslist met ijzer en bloed", zei Bismarck, en om die woorden kracht bij te zetten voerde hij oorlogen met Beieren, Denemarken, Oostenrijk-Hongarije en Frankrijk. De Italianen mochten na een bloederige Risorgimento doen alsof ze zich per referendum bij het Koninkrijk Italia aansloten, de Amerikaanse burgeroorlog was een flinke stap in de industrialisering van de oorlogsvoering, en in Frankrijk waren er revoluties en staatsgrepen in 1789, 1830, 1848 en 1870. De historicus Charles Tilly omschrijft staatvorming dan ook als "organized crime".
In zijn proefschrift De Passage naar Europa stelt Luuk van Middelaar de Europese eenwording voor als een opeenvolging van verdragen en doorbraken in de "tussensfeer": op een Europees niveau, maar wel tussen souvereine staten. Cruciaal is het in dat proces het juiste moment aan te voelen en te grijpen. (De Grieken noemen dat Kairos.) Die roep om daadkrachtig leiderschap klinkt nu steeds vaker en luider, maar ook steeds holler. Tom Poes, verzin een list!
De realiteit is dat we allang in Europa wonen: landbouw, onderwijs en wetenschap, defensie, wetgeving en geld - kortom alles waar natievorming over gaat - zijn op Europees niveau afgestemd en doorgaans meer langs lijnen van geleidelijkheid dan door heroïsch staatsmanschap en diplomatieke meesterzetten. Dat klinkt regentesk en technocratisch maar het is wel hoe Europa de boel bij elkaar houdt: het in goed overleg onder ogen zien van realiteiten. Dus over een jaar hebben we eurobonds en een Europees Sociaal Beleid. Leer er maar van te houden.
Door Floris Solleveld
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Topprijzen voor het werk van de zoon van Pieter Brueghel. Een kopie van een kopie.
Illustratie: Charlotte Peys
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Taalbarrières
Straatnieuws in Utrecht stopt ermee. Volgens Thomas Jacometti (Hoofddistributie Straatnieuws) komt dat omdat de burger zich niet kan identificeren met de verkopers die veelal uit Oost-Europa komen. Vooral de taalbarrière vormt een probleem: "Hoe is het meneer?" "Goed": daar houden de meeste conversaties op.
Het einde van Straatnieuws legt ongemakkelijk bloot dat men zich sneller vertrouwd voelt met mensen die dezelfde culturele en linguïstische achtergronden delen. Tocqueville zei dat een democratie vereist dat een meerderheid zorgdraagt voor de minderheid. Maar de solidariteit van de meerderheid stopt wanneer zij de taal van minderheid niet kan verstaan.
In deze werkelijkheid riep Angela Merkel de Europese lidstaten op tot meer politieke integratie. Begrijpelijk. Als eerstejaars economiestudent leer je al dat een monetaire unie een gedeeld fiscaal kader nodig heeft om te kunnen overleven. Maar dit ligt politiek gevoelig, want pas als iedereen om ons heen een oranje shirtje draagt voelen we ons echt thuis.
Volgens Guy Verhofstadt komt het allemaal goed zolang politici visie durven te tonen. Maar de werkelijkheid van de straat is anders dan die uit Brussel. Bovendien bleken niet alle politici visionairs. En was dat wel het geval, dan ging het bij grote projecten te vaak om een tunnelvisie. Liefde maakt blind, en de liefde voor Europa was erg groot. Zo groot dat Europa nu nog maar één kant op kan gaan, de kant van meer politieke integratie.
Dit is een gevaarlijke ontwikkeling. Nationalisme kan groeien wanneer nationale identiteiten te weinig worden erkend. Voor het Straatnieuws betekenen de taalbarrières het einde. Het is nu afwachten wat het met Europa doet.
Door Joris Jansma
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
La pluche et le tweet
Zondag behaalden de Franse socialisten hun tweede, verwachte overwinning in korte tijd. Na het presidentschap van Francois Hollande, bezitten ze vanaf nu ook een ruime meerderheid in het Assemblée Nationale (AN), het equivalent van onze Tweede Kamer. Maar, geen verkiezingsstrijd zonder rel.
De oorzaak was, zoals wel vaker tegenwoordig, een tweet. Ditmaal op het conto van première dame - en journaliste - Valerie Trierweiler. De opmerkelijke geschiedenis die eraan voorafging: ze schaakte Hollande toen deze nog getrouwd was met toenmalig presidentskandidaat Ségolène Royal. Dat het niet botert tussen de twee vrouwen mag geen wonder heten. Kortom: catfight.
Het mes in de rug kwam op 12 juni. Royal was in de running voor het voorzitterschap van het AN, een troostprijs voor de voormalig presidentskandidaat. Ze had de steun van Hollande en haar relatief onbekende tegenstrever leek ze niet te hoeven duchten. Kat in ‘t bakkie, zogezegd. Enter Trierweiler. Onder het oog van haar 120.217 Twittervolgers stuurde ze een steunbetuiging aan Royal's rivaal de wereld in. Eerst werd gedacht dat het om een smakeloze grap ging, maar Trierweiler bevestigde: de tweet was echt van haar.
Afgelopen zondag verloor Royal. Ze sprak - waar anders dan op Twitter - over een "samenzwering". Rechtse opponenten lachten in hun vuistje; oud-UMP minister Patrick Ollier pleitte zelfs voor een wet die voorschrijft "hoe een presidentsvrouw zich hoort te gedragen". Voor Hollande is de affaire extra pijnlijk omdat hij al jaren terug zwoor als president "vie publique et vie privée" nimmer te vermengen, iets waar zijn voorganger Sarkozy nooit goed in is geweest.
Toen Carla Bruni met Nicolas Sarkozy trouwde, gaf ze aan haar zangcarrière even in de ijskast te zetten; geen gitaarloopjes en zuchtjes zolang zij op platte schoenen haar functie als eerste dame van Frankrijk vertolkte. Was dat werkelijk nodig? Waarschijnlijk niet, maar verstandig was het wel. Journaliste Trierweiler daarentegen heeft een heel wat ‘pikanter' beroep. Toch besloot zij haar werkzaamheden niet naast zich neer te leggen. Hooguit schrijft ze niet meer over politiek. Behalve op Twitter dus. En daarmee is de gaffe onder het bewind van Hollande een feit. ‘De Rottweiler' mag voorlopig even terug in haar mand.
Door Miriam van Ommeren
